Ο κίνδυνος που έχουμε σήμερα μπροστά μας είναι η μετατροπή του κέντρου της πόλης σε μια επικράτεια μονοκαλλιέργειας της εστίασης και του τουρισμού.Υπάρχουν εργαλεία αποφυγής; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα “ναι”. Μπορούν να υπάρξουν ρήτρες οι οποίες θα κατοχυρώνουν τις χρήσεις που θέλουμε να προστατευτούν και θα παρέχουν κίνητρα γι’ αυτές. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου, που ζητάει την ύπαρξη ποσόστωσης η οποία θα περιορίζει την εστίαση αφήνοντας έτσι ζωτικό χώρο στις υπόλοιπες χρήσεις

Η υλοποίηση του “μεγάλου περιπάτου” που ζούμε αυτές τις μέρες απαξιώνει την πραγματική ανάγκη για περισσότερο δημόσιο χώρο και για ένα νέο μοντέλο αστικής κινητικότητας. Ταυτόχρονα, σε μια σειρά από σημεία, απαξιώνει τόσο τη δημόσια διαβούλευση όσο και τη λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου.

Ας ξεκινήσω από τα διάσημα παγκάκια των 5.200 ευρώ και τις ζαρντινιέρες των 4.600 ευρώ. Κόντρα στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, που αναφερόταν ρητά σε «μέτρα χαμηλού κόστους», η Δημοτική Αρχή ψηφίζει μόνη της στην Οικονομική Επιτροπή δαπάνες 1,8 εκατ. για χρώματα και αστικό εξοπλισμό. Μια απόφαση που προσβάλλει χιλιάδες ανθρώπους που καλούνται να επιβιώσουν με τα 533 ευρώ της αναστολής σύμβασης ή τους επαγγελματίες που αδυνατούν να ανοίξουν την επιχείρησή τους.

Απουσία διαβούλευσης
Το κόστος όμως δεν αποτελεί το μοναδικό σημείο μη σεβασμού των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου. Η απόφαση της 11ης Μαΐου αναφερόταν στη συγκρότηση επιτροπών διαβούλευσης και επιστημονικής παρακολούθησης. Οι επιτροπές λειτούργησαν για πρώτη φορά μόλις την Πέμπτη 2 Ιουλίου. Σχεδόν δύο μήνες μετά.

Η απουσία διαβούλευσης έχει τραυματίσει ανεπανόρθωτα το σχέδιο και έχει οδηγήσει σε λάθος επιλογές ακόμα και στο καθαρά τεχνικό μέρος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η χάραξη του ποδηλατόδρομου πάνω στις γραμμές του τραμ. Χρειάζεται σίγουρα μεγάλη προσπάθεια η δυσφήμηση ενός μέσου σαν το ποδήλατο, αλλά δυστυχώς η σημερινή Δημοτική Αρχή κατάφερε ένα μεγάλο κομμάτι πολιτών όταν ακούει ποδήλατο να σκέφτεται ζαρντινιέρες και δημόσιες σπατάλες. Τέλος, η προσπάθεια περιορισμού του Ι.Χ. χωρίς την ταυτόχρονη ενίσχυση των ΜΜΜ αποτελεί μια επιλογή που δεν σέβεται την καθημερινότητα των ανθρώπων της Αθήνας.

Πολυλειτουργικό κέντρο
Υπάρχει χώρος για το λιανεμπόριο, τη μεταποίηση και την κατοικία στο κέντρο της Αθήνας; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα σήμερα δεν είναι δεδομένη. Για να το πούμε αλλιώς, εξαρτάται από τις δικές μας διεκδικήσεις αν θα κατοχυρωθεί αυτός ο χώρος. Η πόλη δεν είναι μόνο κυκλοφορία. Δική μας ευθύνη είναι να προστατεύσουμε την πολυλειτουργικότητα του κέντρου, τη συνύπαρξη δηλαδή του λιανεμπορίου με μεταποιητικές δραστηριότητες χαμηλής όχλησης, τη δημόσια διοίκηση και την κατοικία.

Ο κίνδυνος που έχουμε σήμερα μπροστά μας είναι η μετατροπή του κέντρου της πόλης σε μια επικράτεια μονοκαλλιέργειας της εστίασης και του τουρισμού. Η ανεξέλεγκτη δημιουργία νέων τουριστικών μονάδων, το αρρύθμιστο πεδίο της βραχυχρόνιας μίσθωσης και η δυναμική, που έχει η εστίαση, εξοβελισμού των υπόλοιπων χρήσεων ορίζουν το πρόβλημα που έχουμε μπροστά μας.

Υπάρχουν εργαλεία αποφυγής; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα «ναι». Μπορούν να υπάρξουν ρήτρες οι οποίες θα κατοχυρώνουν τις χρήσεις που θέλουμε να προστατευτούν και θα παρέχουν κίνητρα για αυτές. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου, που ζητάει την ύπαρξη ποσόστωσης η οποία θα περιορίζει την εστίαση αφήνοντας έτσι ζωτικό χώρο στις υπόλοιπες χρήσεις.

Άλλο ένα εργαλείο είναι τα αναξιοποίητα δημόσια κτήρια του κέντρου. Πολλά από αυτά ανήκουν σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεκινήσει ένα σημαντικό πρόγραμμα αξιοποίησης. Μπορούμε να φανταστούμε τη χρήση αυτών των υποδομών για τη δημιουργία ανοιχτών επισκέψιμων παραγωγικών clusters σε πεδία όπως μεταποίηση δέρματος ή αργυροχρυσοχοΐα.

Το τελευταίο ερώτημα είναι αν επιθυμούμε την προστασία και τη διεύρυνση της κατοικίας στο κέντρο της πόλης. Ο Δήμος Αθηναίων πρέπει να τοποθετηθεί επιτέλους επάνω στο ερώτημα ρύθμισης της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Για την ενίσχυση της κατοικίας στο κέντρο της πόλης απαιτούνται επιλογές όπως η θεσμοθέτηση κανόνων στη βραχυχρόνια μίσθωση (π.χ. η εξαίρεση νομικών προσώπων και η ύπαρξη ορίου: 2 διαμερίσματα / ΑΦΜ στα φυσικά πρόσωπα) και η ταυτόχρονη δημιουργία κοινωνικών υποδομών όπως σχολεία και παιδικοί σταθμοί. Υποδομές απαραίτητες, αν σχεδιάζουμε για την πόλη και τους κατοίκους και όχι απλώς με όρους βιτρίνας και τουριστικής αναψυχής.

Μπορούμε να υπερβούμε το αδιέξοδο;
Από την πρώτη στιγμή επιλέξαμε, ως «Ανοιχτή Πόλη», να συντονίσουμε τον διάλογο που η Δημοτική Αρχή φοβήθηκε να κάνει. Έχοντας ήδη συνομιλήσει με περισσότερους από 30 φορείς έχουμε συγκεντρώσει έναν πλούτο από κριτικές και προτάσεις για τα λάθη και τις παραλείψεις του σχεδίου που υλοποιείται. Σε αυτή τη βάση θα καταθέσουμε μια συνολική πρόταση που θα υπηρετεί την ανάγκη για ένα ζωντανό κέντρο.

Μέσα στους κινδύνους όμως εμφανίζεται και μια ευκαιρία. Χωρίς να είναι στον σχεδιασμό της Δημοτικής Αρχής και εκκινώντας από την ανάγκη κριτικής, έχει ανοίξει ένας πλούσιος διάλογος για τα ζητήματα της πόλης. Το στοίχημα είναι να συνδέσουμε στον δημόσιο διάλογο τον άξονα της κριτικής με αυτόν των διεκδικήσεων.

Να εκφράσουμε τα αιτήματα που κατοχυρώνουν την πολυλειτουργικότητα του κέντρου. Να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε την κατοικία. Να διεκδικήσουμε την κοινωνική και αναπτυξιακή χρήση των άδειων δημοσίων κτηρίων. Να μιλήσουμε για τα σημεία που αγνοεί η πρόταση της Δημοτικής Αρχής, όπως π.χ. για τη Σταδίου και την ανάγκη επαναλειτουργίας των κινηματογράφων «Αττικό» και «Απόλλων» ή για το ξεχασμένο κομμάτι του Μουσείου / Πολυτεχνείου. Να πιέσουμε να προχωρήσει η ανάπλαση σε Τοσίτσα – Στουρνάρη και το άνοιγμα του «Ακροπόλ», με στόχο να αποτελέσει έναν ζωντανό κόμβο πολιτισμού. Να συγκρουστούμε με τον σχεδιασμό για την ανέγερση άλλης μιας τεράστιας ξενοδοχειακής μονάδας απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο και να διεκδικήσουμε την απαλλοτρίωση του χώρου ακριβώς για τις ανάγκες του Μουσείου.

Να επαναφέρουμε στον δημόσιο διάλογο τα ζητήματα προσβασιμότητας για τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα και να διεκδικήσουμε την ενίσχυση των ΜΜΜ με μέτρα όπως η 24ωρη λειτουργία του μετρό Παρασκευή – Σάββατο και ένα πραγματικό σχέδιο για την απόκτηση δικτύου ποδηλατοδρόμων στην Αθήνα.

Τέλος, να επαναφέρουμε στον διάλογο τις ανάγκες που έχουν οι ξεχασμένες και από τη σημερινή Δημοτική Αρχή γειτονιές της πόλης. Απαλλοτριώσεις που ομόφωνα είχε ψηφίσει το προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο σήμερα έχουν παγώσει και η κατάσταση μιας σειράς χώρων πρασίνου όπως ο Λόφος του Στρέφη είναι τραγική. Αυτή τη μάχη έχουμε μπροστά μας και δεν θα κριθεί μόνο μέσα στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά κυρίαρχα μέσα στις γειτονιές της πόλης.

Νάσος Ηλιόπουλος για «Μεγάλο Περίπατο»: Βαδίζοντας σε αδιέξοδο