μετάφραση από τον Independent: Δημήτρης Ιωάννου

Όπως πολλές πόλεις στον κόσμο, έτσι κι εμείς επανεκτιμάμε τις προτεραιότητές μας για τη μεταπανδημική φάση και τοποθετούμε στην κορυφή της λίστας τους εργαζόμενους σε τομείς ζωτικής σημασίας που έβγαλαν τη Λισαβόνα από την κρίση του Covid-19. Τώρα είναι η στιγμή να δράσουμε διαφορετικά.
Η Λισαβόνα κέρδισε πολλά τα τελευταία χρόνια από τα εκατομμύρια τουριστών που κατέκλυσαν τα δρομάκια της και απόλαυσαν τα διάσημα μπαρ και εστιατόριά της, αλλά το κοινωνικό κόστος που πληρώσαμε ήταν υψηλό.
Οι εργαζόμενοι των τομέων ζωτικής σημασίας και οι οικογένειές τους έχουν εκδιωχθεί από το κέντρο της πόλης καθώς το ένα τρίτο των κατοικιών μετατράπηκε σε τουριστικά καταλύματα τύπου Airbnb. Η διαδικασία σπρώχνει τις τιμές προς τα πάνω, ερημώνει τις γειτονιές και απειλεί τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της πόλης.
Τώρα, θέλουμε να φέρουμε τον κόσμο που είναι η ψυχή της Λισαβόνας πίσω στο κέντρο, το οποίο κάνουμε πιο πράσινο, πιο βιώσιμο και τελικά, ένα καλύτερο μέρος για να ζεις και να επισκέπτεσαι.
Η προσφορά προσιτής κατοικίας για το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό, τους εργαζόμενους στα ΜΜΜ, τους εκπαιδευτικούς και όσους άλλους προσφέρουν ζωτικής σημασίας υπηρεσίες είναι εφικτή. Προτείνουμε να αποζημιώσουμε τους ιδιοκτήτες για να μετατρέψουν χιλιάδες βραχυχρόνιες μισθώσεις σε σπίτια “εγγυημένου ενοικίου” για εργαζόμενους σε τομείς ζωτικής σημασίας.
Πρόκειται για μια τολμηρή στρατηγική που δίνει στους μεν ιδιοκτήτες μακροπρόθεσμο, σταθερό εισόδημα, αλλά και σε εμάς την ευκαιρία να ανασυστήσουμε μια πιο ζωντανή, πιο υγιή και πιο δίκαιη πόλη.
Από τη Μελβούρνη ως το Παρίσι, η τάση προς αστική διάχυση αναστρέφεται και δίνει τη θέση της σε αναζωογονημένα αστικά κέντρα όπου οι κάτοικοι θα μπορούν να βρίσκουν υπηρεσίες ζωτικής σημασίας όπως περίθαλψη, σχολεία και καταστήματα σε αποστάσεις 20 λεπτών με τα πόδια.
Με ολοένα και περισσότερο κόσμο να δουλεύει μόνιμα απ’ το σπίτι, είναι λογικό πολλοί κάτοικοι της Λισαβόνας να αφήνουν τα προάστια για το κέντρο, που τους προσφέρει δημόσια συγκοινωνία, υπηρεσίες και πολιτιστικές υποδομές δίπλα στα σπίτια τους.
Αυτή η προσέγγιση θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης και θα βελτιώσει τη δημόσια υγεία. Μια πιο πυκνοκατοικημένη πόλη σημαίνει λιγότερο κόσμο που μετακινείται προς και από το κέντρο καθημερινά. Λιγότερα οχήματα στο δρόμο σημαίνουν λιγότερη ρύπανση και μικρότερες εκπομπές βλαβερών αερίων που δηλητηριάζουν τον αέρα που αναπνέουμε και συμβάλλουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Σε πόλεις από όλο τον κόσμο είδαμε απίστευτη βελτίωση στην ποιότητα του αέρα κατά τη διάρκεια της καραντίνας. Τώρα που οι πόλεις σταδιακά ξανανοίγουν, δεν πρέπει να ξαναγυρίσουμε στις παλιές μας συνήθειες.
Αυτός είναι ο λόγος που, στη Λισαβόνα, προσθέτουμε λωρίδες για τα ποδήλατα στους δρόμους και δημιουργούμε πράσινες περιοχές και δημόσιους χώρους ώστε οι κάτοικοι να έχουν περισσότερο χώρο για άσκηση και κοινωνικοποίηση. Ως δήμαρχος, είμαι αποφασισμένος να μετατρέψω την τραγωδία της πανδημίας σε ευκαιρία για ένα καλύτερο μέλλον.
Με περισσότερους από 4 εκατ. τουρίστες το χρόνο, οι 500 χιλ. κάτοικοι της Λισαβόνας κινδυνεύουν με ασφυξία από τον μαζικό τουρισμό. Η μετατροπή των βραχυχρόνιων μισθώσεων σε κατοικίες “εγγυημένου ενοικίου” είναι ένα τολμηρό σχέδιο αλλά δεν είναι ο μόνος τρόπος αναζωογόνησης του κέντρου της πόλης, όπου οι τιμές γης έχουν εκτοξευθεί τα τελευταία χρόνια.
Συνεργαζόμαστε στενά με τις ιδιωτικές εταιρείες που ανακαινίζουν κάποια από τα παραμελημένα κτήρια της πόλης μας για να διασφαλίσουμε ότι η διαδικασία αυτή θα προσφέρει προσιτή κατοικία που τόσο χρειαζόμαστε.
Για δεκαετίες, πολλοί από τους γηραιότερους συμπολίτες μας απειλούνταν με έξωση, καθώς αυξανόταν η πίεση μετατροπής των ιδιοκτησιών σε βραχυχρόνιες μισθώσεις. Έτσι, ξεκινήσαμε ένα πρόγραμμα που θα διασφαλίζει ότι θα μπορούν να μένουν στα σπίτια τους και δεν θα αναγκάζονται να αποκόβουν τους μακροχρόνιους δεσμούς τους με την πόλη.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι δεν θέλουμε τον τουρισμό ή ότι δεν χρειαζόμαστε τους επισκέπτες της Λισαβόνας να επιστρέψουν το συντομότερο δυνατόν.
Είναι απλά καιρός να κάνουμε κάποια πράγματα διαφορετικά, και αυτό θα ευνοήσει σημαντικά και τους επισκέπτες. Επιστρέφοντας, θα βρουν μια πιο καθαρή, πιο πράσινη, πιο ζωντανή πόλη στη θέση εκείνης που κινδύνευε να μετατραπεί σ’ ένα όμορφο μουσείο.
Η πανδημία έφερε αβάσταχτες απώλειες και συμφορές στους κατοίκους της Λισαβόνας και του κόσμου ολόκληρου. Δεν πρέπει να αφήσουμε αυτή την ταραγμένη, βαθιά τραυματική περίοδο να περάσει έτσι, κι εμείς να γυρίσουμε στις παλιές μας συνήθειες. Ζούσαμε σ’ έναν κόσμο που όδευε με σιγουριά στην κλιματική καταστροφή και την ακραία ανισότητα.
Στο διεθνές πεδίο, εργάζομαι μαζί με μια ομάδα συναδέλφων μου δημάρχων – του Μιλάνου, της Μελβούρνης, της Φρίταουν, της Σεούλ και πολλών ακόμα πόλεων που ανήκουν στο Δίκτυο C40 – για να καθορίσουμε πώς μπορεί να μοιάζει μια πράσινη και δίκαιη ανάκαμψη από την πανδημία της Covid-19.
Πίσω στη Λισαβόνα, είμαστε αποφασισμένοι να αδράξουμε τη στιγμή και να ανοίξουμε έναν νέο δρόμο για την πόλη μας, που θα διασφαλίζει ότι αυτή θα παραμείνει υγιής, ζωντανή και ανοιχτή σε όλες και όλους.

Μετά τον κορωνοϊό, η Λισαβόνα μετατρέπει τα Airbnb σε κατοικίες για εργαζόμενους σε τομείς ζωτικής σημασίας

Ο κίνδυνος που έχουμε σήμερα μπροστά μας είναι η μετατροπή του κέντρου της πόλης σε μια επικράτεια μονοκαλλιέργειας της εστίασης και του τουρισμού.Υπάρχουν εργαλεία αποφυγής; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα “ναι”. Μπορούν να υπάρξουν ρήτρες οι οποίες θα κατοχυρώνουν τις χρήσεις που θέλουμε να προστατευτούν και θα παρέχουν κίνητρα γι’ αυτές. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου, που ζητάει την ύπαρξη ποσόστωσης η οποία θα περιορίζει την εστίαση αφήνοντας έτσι ζωτικό χώρο στις υπόλοιπες χρήσεις

Η υλοποίηση του “μεγάλου περιπάτου” που ζούμε αυτές τις μέρες απαξιώνει την πραγματική ανάγκη για περισσότερο δημόσιο χώρο και για ένα νέο μοντέλο αστικής κινητικότητας. Ταυτόχρονα, σε μια σειρά από σημεία, απαξιώνει τόσο τη δημόσια διαβούλευση όσο και τη λειτουργία του Δημοτικού Συμβουλίου.

Ας ξεκινήσω από τα διάσημα παγκάκια των 5.200 ευρώ και τις ζαρντινιέρες των 4.600 ευρώ. Κόντρα στην απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, που αναφερόταν ρητά σε «μέτρα χαμηλού κόστους», η Δημοτική Αρχή ψηφίζει μόνη της στην Οικονομική Επιτροπή δαπάνες 1,8 εκατ. για χρώματα και αστικό εξοπλισμό. Μια απόφαση που προσβάλλει χιλιάδες ανθρώπους που καλούνται να επιβιώσουν με τα 533 ευρώ της αναστολής σύμβασης ή τους επαγγελματίες που αδυνατούν να ανοίξουν την επιχείρησή τους.

Απουσία διαβούλευσης
Το κόστος όμως δεν αποτελεί το μοναδικό σημείο μη σεβασμού των αποφάσεων του Δημοτικού Συμβουλίου. Η απόφαση της 11ης Μαΐου αναφερόταν στη συγκρότηση επιτροπών διαβούλευσης και επιστημονικής παρακολούθησης. Οι επιτροπές λειτούργησαν για πρώτη φορά μόλις την Πέμπτη 2 Ιουλίου. Σχεδόν δύο μήνες μετά.

Η απουσία διαβούλευσης έχει τραυματίσει ανεπανόρθωτα το σχέδιο και έχει οδηγήσει σε λάθος επιλογές ακόμα και στο καθαρά τεχνικό μέρος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η χάραξη του ποδηλατόδρομου πάνω στις γραμμές του τραμ. Χρειάζεται σίγουρα μεγάλη προσπάθεια η δυσφήμηση ενός μέσου σαν το ποδήλατο, αλλά δυστυχώς η σημερινή Δημοτική Αρχή κατάφερε ένα μεγάλο κομμάτι πολιτών όταν ακούει ποδήλατο να σκέφτεται ζαρντινιέρες και δημόσιες σπατάλες. Τέλος, η προσπάθεια περιορισμού του Ι.Χ. χωρίς την ταυτόχρονη ενίσχυση των ΜΜΜ αποτελεί μια επιλογή που δεν σέβεται την καθημερινότητα των ανθρώπων της Αθήνας.

Πολυλειτουργικό κέντρο
Υπάρχει χώρος για το λιανεμπόριο, τη μεταποίηση και την κατοικία στο κέντρο της Αθήνας; Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα σήμερα δεν είναι δεδομένη. Για να το πούμε αλλιώς, εξαρτάται από τις δικές μας διεκδικήσεις αν θα κατοχυρωθεί αυτός ο χώρος. Η πόλη δεν είναι μόνο κυκλοφορία. Δική μας ευθύνη είναι να προστατεύσουμε την πολυλειτουργικότητα του κέντρου, τη συνύπαρξη δηλαδή του λιανεμπορίου με μεταποιητικές δραστηριότητες χαμηλής όχλησης, τη δημόσια διοίκηση και την κατοικία.

Ο κίνδυνος που έχουμε σήμερα μπροστά μας είναι η μετατροπή του κέντρου της πόλης σε μια επικράτεια μονοκαλλιέργειας της εστίασης και του τουρισμού. Η ανεξέλεγκτη δημιουργία νέων τουριστικών μονάδων, το αρρύθμιστο πεδίο της βραχυχρόνιας μίσθωσης και η δυναμική, που έχει η εστίαση, εξοβελισμού των υπόλοιπων χρήσεων ορίζουν το πρόβλημα που έχουμε μπροστά μας.

Υπάρχουν εργαλεία αποφυγής; Η απάντηση είναι ξεκάθαρα «ναι». Μπορούν να υπάρξουν ρήτρες οι οποίες θα κατοχυρώνουν τις χρήσεις που θέλουμε να προστατευτούν και θα παρέχουν κίνητρα για αυτές. Χαρακτηριστική είναι η πρόταση του Εμπορικού Συλλόγου, που ζητάει την ύπαρξη ποσόστωσης η οποία θα περιορίζει την εστίαση αφήνοντας έτσι ζωτικό χώρο στις υπόλοιπες χρήσεις.

Άλλο ένα εργαλείο είναι τα αναξιοποίητα δημόσια κτήρια του κέντρου. Πολλά από αυτά ανήκουν σε φορείς κοινωνικής ασφάλισης. Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ είχε ξεκινήσει ένα σημαντικό πρόγραμμα αξιοποίησης. Μπορούμε να φανταστούμε τη χρήση αυτών των υποδομών για τη δημιουργία ανοιχτών επισκέψιμων παραγωγικών clusters σε πεδία όπως μεταποίηση δέρματος ή αργυροχρυσοχοΐα.

Το τελευταίο ερώτημα είναι αν επιθυμούμε την προστασία και τη διεύρυνση της κατοικίας στο κέντρο της πόλης. Ο Δήμος Αθηναίων πρέπει να τοποθετηθεί επιτέλους επάνω στο ερώτημα ρύθμισης της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Για την ενίσχυση της κατοικίας στο κέντρο της πόλης απαιτούνται επιλογές όπως η θεσμοθέτηση κανόνων στη βραχυχρόνια μίσθωση (π.χ. η εξαίρεση νομικών προσώπων και η ύπαρξη ορίου: 2 διαμερίσματα / ΑΦΜ στα φυσικά πρόσωπα) και η ταυτόχρονη δημιουργία κοινωνικών υποδομών όπως σχολεία και παιδικοί σταθμοί. Υποδομές απαραίτητες, αν σχεδιάζουμε για την πόλη και τους κατοίκους και όχι απλώς με όρους βιτρίνας και τουριστικής αναψυχής.

Μπορούμε να υπερβούμε το αδιέξοδο;
Από την πρώτη στιγμή επιλέξαμε, ως «Ανοιχτή Πόλη», να συντονίσουμε τον διάλογο που η Δημοτική Αρχή φοβήθηκε να κάνει. Έχοντας ήδη συνομιλήσει με περισσότερους από 30 φορείς έχουμε συγκεντρώσει έναν πλούτο από κριτικές και προτάσεις για τα λάθη και τις παραλείψεις του σχεδίου που υλοποιείται. Σε αυτή τη βάση θα καταθέσουμε μια συνολική πρόταση που θα υπηρετεί την ανάγκη για ένα ζωντανό κέντρο.

Μέσα στους κινδύνους όμως εμφανίζεται και μια ευκαιρία. Χωρίς να είναι στον σχεδιασμό της Δημοτικής Αρχής και εκκινώντας από την ανάγκη κριτικής, έχει ανοίξει ένας πλούσιος διάλογος για τα ζητήματα της πόλης. Το στοίχημα είναι να συνδέσουμε στον δημόσιο διάλογο τον άξονα της κριτικής με αυτόν των διεκδικήσεων.

Να εκφράσουμε τα αιτήματα που κατοχυρώνουν την πολυλειτουργικότητα του κέντρου. Να προστατεύσουμε και να ενισχύσουμε την κατοικία. Να διεκδικήσουμε την κοινωνική και αναπτυξιακή χρήση των άδειων δημοσίων κτηρίων. Να μιλήσουμε για τα σημεία που αγνοεί η πρόταση της Δημοτικής Αρχής, όπως π.χ. για τη Σταδίου και την ανάγκη επαναλειτουργίας των κινηματογράφων «Αττικό» και «Απόλλων» ή για το ξεχασμένο κομμάτι του Μουσείου / Πολυτεχνείου. Να πιέσουμε να προχωρήσει η ανάπλαση σε Τοσίτσα – Στουρνάρη και το άνοιγμα του «Ακροπόλ», με στόχο να αποτελέσει έναν ζωντανό κόμβο πολιτισμού. Να συγκρουστούμε με τον σχεδιασμό για την ανέγερση άλλης μιας τεράστιας ξενοδοχειακής μονάδας απέναντι από το Αρχαιολογικό Μουσείο και να διεκδικήσουμε την απαλλοτρίωση του χώρου ακριβώς για τις ανάγκες του Μουσείου.

Να επαναφέρουμε στον δημόσιο διάλογο τα ζητήματα προσβασιμότητας για τα ανάπηρα και εμποδιζόμενα άτομα και να διεκδικήσουμε την ενίσχυση των ΜΜΜ με μέτρα όπως η 24ωρη λειτουργία του μετρό Παρασκευή – Σάββατο και ένα πραγματικό σχέδιο για την απόκτηση δικτύου ποδηλατοδρόμων στην Αθήνα.

Τέλος, να επαναφέρουμε στον διάλογο τις ανάγκες που έχουν οι ξεχασμένες και από τη σημερινή Δημοτική Αρχή γειτονιές της πόλης. Απαλλοτριώσεις που ομόφωνα είχε ψηφίσει το προηγούμενο Δημοτικό Συμβούλιο σήμερα έχουν παγώσει και η κατάσταση μιας σειράς χώρων πρασίνου όπως ο Λόφος του Στρέφη είναι τραγική. Αυτή τη μάχη έχουμε μπροστά μας και δεν θα κριθεί μόνο μέσα στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου αλλά κυρίαρχα μέσα στις γειτονιές της πόλης.

Νάσος Ηλιόπουλος για «Μεγάλο Περίπατο»: Βαδίζοντας σε αδιέξοδο

Σύμφωνα με στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, σε κάθε κάτοικο της Αθήνας αντιστοιχούν μόλις 0,96 τ.μ. πρασίνου, τη στιγμή που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) θεωρεί πως η ελάχιστη αναλογία πρασίνου στις πόλεις δεν πρέπει να είναι κάτω από 9 τ.μ. ανά κάτοικο. Πέρα από αυτό, όσοι ζούμε στην πόλη παρατηρούμε ότι η συντήρηση αυτών των λίγων χώρων πρασίνου είναι, αν μη τι άλλο, πλημμελής. Και, δυστυχώς, αυτές οι λιγοστές γωνιές πρασίνου δεν αξιοποιούνται αποτελεσματικά προς όφελος της ποιότητας ζωής των δημοτών.

Πάρκα παρατημένα και αφώτιστα, χωρίς υποδομές που να μπορούν να χρησιμοποιηθούν δημιουργικά από τους κατοίκους είναι η συνήθης εικόνα. Το πράσινο δεν αποτελεί προτεραιότητα της δημοτικής αρχής Μπακογιάννη, όπως δεν ήταν και για τις προηγούμενες διοικήσεις. Αυτό έγινε ξεκάθαρο και με την παρουσίαση του Τεχνικού Προγράμματος του Δήμου Αθηναίων, όπου στο πράσινο διατίθενται μόλις 6,5 από τα 261 εκατ. ευρώ του όλου προγράμματος. Την ίδια στιγμή, οι δράσεις για την κλιματική αλλαγή απουσιάζουν, ενώ το Τεχνικό Πρόγραμμα δεν προβλέπει ούτε ένα “πάρκο τσέπης”. Να σημειώσουμε ότι στο πρόγραμμα της «Ανοιχτής Πόλης» είχαμε προβλέψει τη δημιουργία τουλάχιστον 15 τέτοιων πάρκων για το 2020.

Μπορεί η δημοτική αρχή να μην έχει σχέδιο για τη δημιουργία νέων χώρων πρασίνου μέσα στην πόλη, έχει όμως το παραδοσιακό σχέδιο για την ενίσχυση της “ευπαθούς ομάδας” των εργολάβων. Συγκεκριμένα τον περασμένο Δεκέμβριο η πλειοψηφία εισηγήθηκε τη δέσμευση 37 εκατ. ευρώ για το χρονικό διάστημα 2020 – 2023 για τη σύναψη συμβάσεων και την ανάθεση σε ιδιώτες των υπηρεσιών της Διεύθυνσης Πρασίνου. Δηλαδή της κλάδευσης, της συντήρησης και ανάπλασης πλατειών, πεζοδρόμων και λοιπών χώρων πρασίνου.

Για την «Ανοιχτή Πόλη», τα πάρκα και οι κοινόχρηστοι πράσινοι χώροι δεν είναι μια πολυτέλεια αναψυχής, αλλά ένας πολύτιμος πόρος που η πόλη δεν μπορεί να σπαταλά, ιδιαίτερα τη στιγμή που η κλιματική αλλαγή είναι παρούσα και απειλεί την καθημερινότητά μας εδώ και τώρα. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν θα κουραστούμε να μιλάμε για την ανάγκη ενός δυναμικού σχεδιασμού, που να βάζει σε πρώτο πλάνο τα πάρκα τσέπης που είναι τόσο απαραίτητα για να ανασάνουν οι γειτονιές. Γι’ αυτό ξεκινήσαμε, με τη δεντροφύτευση που οργανώσαμε στο πάρκο “Βασίλης Αυλωνίτης” στη Ριζούπολη, την καμπάνια «Κάθε Τετραγωνικό Μετράει», με την οποία διεκδικούμε τους διάσπαρτους δημόσιους χώρους που θα μπορούσαν να γίνουν από μικρά έως μεγάλα πάρκα και να αναβαθμίσουν την καθημερινότητα των κατοίκων της πόλης. Γι’ αυτό επίσης μιλάμε για έναν ολιστικό σχεδιασμό που θα “δένει” τις υπηρεσίες πρασίνου με ένα σύγχρονο και αποκεντρωμένο σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων που θα αξιοποιεί τα κλαδέματα για κομποστοποίηση. Γι’ αυτό, τέλος, μιλάμε για την ανάγκη να ενισχυθούν οι υπηρεσίες πρασίνου υλικοτεχνικά αλλά και με προσλήψεις μόνιμου προσωπικού, ώστε να αντιμετωπιστεί η υποστελέχωση και η γήρανση του προσωπικού, χωρίς να οδηγηθεί ο Δήμος Αθηναίων στη δοκιμασμένη μη λύση των εργολάβων που ξέρουμε πια καλά ότι οδηγεί σε χειρότερες υπηρεσίες υψηλότερου κόστους και αναξιοπρεπείς όρους εργασίας.

Αντίθετα, η λογική της δημοτικής αρχής Μπακογιάννη οδηγεί με νομοτέλεια σε έναν δήμο που πολύ σύντομα δεν θα διαθέτει καν υπηρεσίες πρασίνου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα της ζωής των δημοτών αλλά και για τους εργαζόμενους του Δήμου Αθηναίων.

Να δημιουργηθούν επειγόντως «πάρκα τσέπης» στην Αθήνα

Ο δημόσιος χώρος αποτελούσε και συνεχίζει να αποτελεί πεδίο συγκρούσεων. Οι πολιτικές για τα ζητήματα του δημόσιου χώρου ποτέ δεν ήταν ουδέτερες. Το ίδιο ισχύει και για τα κενά που μπορεί να δημιουργούνται από την απουσία δημόσιας πολιτικής.

Έχοντας αυτό κατά νουν, ας σκεφτούμε το εξής παράδοξο: πόσο αποτελεσματικό μπορεί να είναι το όποιο σχέδιο του Δήμου Αθηναίων όταν ο ίδιος ο δήμος δεν μπορεί να ορίσει τι του ανήκει μέσα στην πόλη; Γιατί αυτό συμβαίνει σήμερα. Ο κεντρικός δήμος της πρωτεύουσας της χώρας αδυνατεί να ορίσει το κτηριακό απόθεμα και τους αδόμητους χώρους που αποτελούν δημοτική περιουσία.

Η αδυναμία αυτή δεν αποτελεί κάποια σχεδιαστική «αποτυχία», αλλά μια βαθύτατα πολιτική επιλογή. Την επιλογή η λειτουργία του δημόσιου χώρου να ορίζεται από τις δυνάμεις της ελεύθερης αγοράς και όχι μέσα από μια δημοκρατική και συμμετοχική διαδικασία που οργανώνεται και υλοποιείται από τη δημοτική αρχή.

Αν συνυπολογίσουμε και τα ερωτήματα που θέτει η κλιματική κρίση, τότε η σημασία ενός ριζοσπαστικού πλαισίου πολιτικής για την πόλη και τον δημόσιο χώρο γίνεται ακόμα πιο ορατή. Δυστυχώς, αυτός ο προβληματισμός δεν φαίνεται να απασχολεί τη σημερινή δημοτική αρχή. Ίσως κάποιοι να θυμούνται μια απαξιωτική αναφορά του Κ. Μπακογιάννη στα ζητήματα της κλιματικής κρίσης σε μια προεκλογική συζήτηση στην ΕΡΤ. Χαρακτηριστικά είχε πει: «Δεν ενδιαφέρει τους δημότες η άποψη του δημάρχου για το λιώσιμο τον πάγων». Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ήταν απλώς μια λεκτική υπερβολή. Αν όμως ρίξουμε μια ματιά στον πρώτο προϋπολογισμό και στο τεχνικό πρόγραμμα που ψήφισε η διοίκησή του, θα δούμε ότι η απαξίωση αυτή διαπερνά σήμερα την επίσημη πολιτική του Δήμου Αθηναίων.

Διαχείριση απορριμμάτων
Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για αλλαγή του μοντέλου διαχείρισης απορριμμάτων, ούτε σχεδιασμός για ουσιαστική αναβάθμιση στο θέμα του πρασίνου. Η Αθήνα θα συνεχίσει να αποτελεί μια πόλη που ενώ θα έπρεπε να στέλνει για ταφή το 25% των απορριμμάτων της, στέλνει πάνω από 90%. Το πιο εξωφρενικό είναι ότι ο δήμος, στις παραμονές του 2020, δεν έχει σχεδιάσει ούτε ένα συγκεκριμένο βήμα για την αλλαγή αυτής της κατάστασης. Μια αλλαγή που προϋποθέτει ανακύκλωση στην πηγή, κομποστοποίηση και δημιουργία πράσινων σημείων μέσα στην πόλη. Παράλληλα, χρειάζεται και πολιτική για την μείωση του όγκου των απορριμμάτων, όπως π.χ. η δημιουργία δικτύου με δημόσιες βρύσες που θα μειώσει την κατανάλωση πλαστικού.

Ας σκεφτούμε λίγο τη σημασία του τελευταίου, φαινομενικά δευτερεύοντος μέτρου, σε μια πόλη με περισσότερους από 5 εκατομμύρια επισκέπτες τον χρόνο. Τα παραπάνω συνδέονται άμεσα και με την καθολική αίσθηση που υπάρχει σήμερα στους κατοίκους, ότι η Αθήνα είναι μια πόλη βρόμικη. Για να το πούμε διαφορετικά, αν η Αθήνα δεν μάθει να κάνει ανακύκλωση, δεν μπορεί να γίνει μια καθαρή πόλη.

“Πάρκα τσέπης”
Αν το ζήτημα της διαχείρισης απορριμμάτων φαίνεται δύσκολο, ας πάμε και στα «εύκολα». Προεκλογικά ακούστηκε αρκετά η φράση «πάρκα τσέπης». Δηλαδή μικροί χώροι πρασίνου μέσα στον αστικό ιστό. Μία κίνηση που αν συνδυαστεί και με άλλα μέτρα, π.χ. πράσινες ταράτσες σε δημόσια κτήρια / σχολεία κ.λπ., μπορεί να αποτελέσει ουσιαστική αφετηρία όχι μόνο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής στην πόλη αλλά και για την έμπρακτη προστασία του κλίματος (προφανώς στην κλίμακα που αντιστοιχεί σε μια Δημοτική Αρχή). Πόσα «πάρκα τσέπης» προβλέπεται να φτιάξει για το 2020 ο Δήμος Αθηναίων; Κανένα.

Εμείς τι μπορούμε να κάνουμε;

Συνεχώς επανέρχεται η απορία αν ειδικά μέσα σε έναν φήμο η αντιπολίτευση μπορεί να έχει ρόλο. Η απάντηση της «Ανοιχτής Πόλης» είναι ξεκάθαρη: ναι. Υπάρχουν όμως μια σειρά προϋποθέσεις για να υπηρετήσουμε αυτό το «ναι». Δική μας δουλειά είναι να δείξουμε ότι υπάρχει άλλος δρόμος, ότι τα πράγματα μπορούν να γίνουν και διαφορετικά. Άρα στην απουσία σχεδιασμού για τη δημιουργία χώρων πρασίνου δεν μπορούμε απλώς να καθόμαστε να «γκρινιάζουμε» στις συνεδριάσεις.

Δράση στις γειτονιές, προγραμματική δουλειά
Οργανώνουμε μαζί με τις γειτονιές κινητοποιήσεις που διεκδικούν, καθαρίζουν και δενδροφυτεύουν χώρους που θα έπρεπε να φροντίζει η δημοτική αρχή. Την ίδια στιγμή, δεν ξεχνάμε διαρκώς να επεξεργαζόμαστε το προγραμματικό μας πλαίσιο. Στη βάση ενός δημιουργικού άγχους που ορίζεται από το ερώτημα: αν είχαμε εμείς την ευθύνη της διοίκησης, με βάση τις σημερινές συνθήκες και όχι αυτές που θα επιθυμούσαμε, τι πολιτική θα ασκούσαμε και ποιες θα ήταν οι προτεραιότητές μας; Δεν έχουμε την πολυτέλεια να υποτιμήσουμε ούτε τη σύνδεση με τις γειτονιές και την κινηματική δράση ούτε την προγραμματική δουλειά.

Υπάρχει εδώ όμως και μια κρίσιμη παρατήρηση, που αφορά συνολικότερα τη δουλειά μας στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Έχουμε υποτιμήσει, παρά τις διακηρυκτικές μας αρχές, το συγκεκριμένο πεδίο και αυτή την υποτίμηση την πληρώνουμε. Πρώτα από όλα με όρους εκλογικών αποτελεσμάτων. Ταυτόχρονα όμως και με όρους συνολικότερου στρατηγικού ελλείμματος. Σε πόσες από τις περιπτώσεις που η Αριστερά έχει ασκήσει διοίκηση μπορούμε να ισχυριστούμε ότι αποτέλεσε ένα ανταγωνιστικό προς το κυρίαρχο αντιπαράδειγμα;

Δεν υποτιμώ καθόλου την αξία μιας χρηστής και αποτελεσματικής διοίκησης, με κοινωνική ευαισθησία. Το αντίθετο. Αλλά πιστεύω ότι όλοι μας θα συμφωνήσουμε ότι ο στόχος της Αριστεράς δεν μπορεί να περιορίζεται σε αυτό. Εδώ αποτυπώνεται ένα συνολικό έλλειμμα του χώρου και η συλλογική μας ευθύνη να το υπερβούμε. Στον βαθμό λοιπόν που θα αντιμετωπίσουμε τα ζητήματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης ως μια κρίσιμη μεταβλητή για ένα σύγχρονο και αποτελεσματικό αριστερό σχέδιο, θα μπορέσουμε να ξεκλειδώσουμε μια σημαντική δυναμική για ουσιαστικές κοινωνικές αλλαγές.

Νάσος Ηλιόπουλος: Η περίπτωση του Δήμου Αθηναίων – Οργανώνοντας την «αποτυχία»

Άρθρο του υποψήφιου Δημάρχου, Νάσου Ηλιόπουλου, στην Athens Voice, για το σχέδιο του σχετικά με το μέλλον της πλατείας Ομονοίας.

Η πιο παλιά πλατεία της πόλης είναι σίγουρα μια «πονεμένη ιστορία» για τον δήμο της Αθήνας. Πολεοδομικά έχει κομβικό χαρακτήρα, αφού αποτελεί σημείο εκκίνησης των βασικών «οδικών αρτηριών» της πόλης. Συνδέεται με την εμπορική δραστηριότητα και είναι το πιο αναγνωρίσιμο σημείο της Αθήνας. Μετά από σειρά άστοχων μεταμορφώσεων, έχει μετατραπεί αποκλειστικά σε οδικό κόμβο και βρίσκεται σε μια διαρκή απαξίωση. Μπορεί άραγε η Ομόνοια να μετατραπεί ξανά σε πλατεία; Χρειάζεται επανασχεδιασμός και μια στρατηγική που θα αφορά συνολικά τους δημόσιους χώρους και δη στο ιστορικό κέντρο.

Στον αντίποδα επιφανειακών προσεγγίσεων με πρωταγωνιστές μεγαλοεργολάβους, απαιτείται ένα ολοκληρωμένο πλέγμα παρεμβάσεων. Χρειάζεται συνολικός σχεδιασμός με στόχο την ελάφρυνση του κυκλοφοριακού φορτίου, που θα καθιστά τους άξονες της πόλης ευδιάκριτους, τόσο προς το Σύνταγμα και το Μοναστηράκι όσο και προς τον Πειραιά, την εθνική οδό και τα Πατήσια.

Επιπλέον, απαιτείται ουσιαστική φροντίδα του κτιριακού πλούτου. Μπορούν να δημιουργηθούν ζώνες ποιοτικού αστικού περιβάλλοντος που θα αναδείξουν το κέντρο της πόλης, διασφαλίζοντας φυσικό φωτισμό, αερισμό, απεγκλωβισμό του θερμικού φορτίου και μείωση υλικών όπως το τσιμέντο και η άσφαλτος. Η οπτική από την πλατεία οφείλει να υπογραμμίζει την κεντρική της θέση ως προς τον ιερό βράχο της Ακρόπολης, τον Λυκαβηττό και τον Πειραιά.

Μια στρατηγική επανασχεδιασμού πρέπει να στοχεύει παράλληλα στην τόνωση της εμπορικής δραστηριότητας και την προσέλκυση καινοτομίας. Πόσο διαφορετικό θα ήταν το κέντρο της πόλης, εάν η δημοτική αρχή είχε μια στρατηγική στη βάση της οποίας θα «ενεργοποιηθούν» στοές, ακάλυπτοι χώροι και θα αναβιώσουν κενά κτίρια;

Ένα πολυπολιτισμικό σημείο συνάντησης, με πράσινο, καφενεία, φωτισμό όλο το 24ωρο, πολιτιστικές δραστηριότητες και ζωντανές στιγμές δημιουργίας μπορούν να συμβάλουν στη διαμόρφωση ενός ευχάριστου και ασφαλούς σταθμού για κατοίκους και επισκέπτες. Φυσικά,  δεν νοείται ο σχεδιασμός του κέντρου της Αθήνας χωρίς να δίνεται έμφαση στις χρήσεις οικολογικής ευαισθητοποίησης.

Οι Αθηναίοι και οι Αθηναίες έχουμε έρθει αντιμέτωποι με αποτυχημένους πειραματισμούς από διαδοχικές διοικήσεις του δήμου. Σήμερα, γινόμαστε ξανά θεατές μιας αποσπασματικής παρέμβασης που σε καμία περίπτωση δεν εξυπηρετεί έναν επανασχεδιασμό για το ιστορικό κέντρο. Από την πλευρά μας, έχουμε τη βούληση, μέσα από έναν ουσιαστικό διάλογο, να υλοποιήσουμε αλλαγές που αναβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων και δίνουν πνοή στο κέντρο της πόλης. Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορική και πολεοδομική σημασία της Ομόνοιας, μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν χώρο με αίγλη και λειτουργικότητα, έναν χώρο ζωής και δημιουργίας στο κέντρο της πόλης που θα μετατραπεί σε πλατεία ξανά…

Στον Άγιο Παντελεήμονα συνάντησε τυχαία κατοίκους που δεν γνώριζε, στη δεύτερη εμφάνισή του, στα Εξάρχεια λίγες μέρες μετά, δεν συνάντησε κανέναν. Δύο στις δύο φορές ο υποψήφιος για το δήμο της Αθήνας καταφέρνει να κάνει περισσότερο από προφανή την ανύπαρκτη σχέση του με την πόλη.Read More

Άρθρο της Ανοιχτής Πόλης στην «Εποχή»Read More