Ο Προϋπολογισμός του Δήμου Αθηναίων για το 2015 αποτελεί έναν ακόμα κρίκο στην αλυσίδα μίας στρατηγικής που εξυφαίνεται στον χώρο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στα χρόνια του Μνημονίου. Αυτήν δηλαδή της συνειδητής αποδυνάμωσης του ρόλου της Αυτοδιοίκησης, της περικοπής δαπανών και της μείωσης του προσωπικού αλλά και της σταδιακής εκχώρησης αρμοδιοτήτων των Δήμων στην ιδιωτική πρωτοβουλία.

Και η τραγική ειρωνεία είναι ότι όλα τα παραπάνω  λαμβάνουν χώρα σε μία περίοδο που οι πολίτες έχουν ανάγκη την Τοπική Αυτοδιοίκηση περισσότερο από ποτέ. Σε μία χρονική συγκυρία πρωτοφανή για τα μεταπολεμικά δεδομένα όπου:

1. Η ανθρωπιστική κρίση είναι διάχυτη στην πόλη και δεν κρύβεται κάτω από κανένα χαλάκι για να μην χαλάσει την φιλοτεχνημένη εικόνα του “successstory”. Και μιλάμε για μία ανθρωπιστική κρίση που δεν περιορίζεται στους αστέγους, τους εξαθλιωμένους και τους τοξικοεξαρτημένους, δηλαδή στις πτυχές που γίνονται ορατές με γυμνό μάτι, αλλά εντοπίζεται και μέσα στα νοικοκυριά των ανέργων, αυτών που δεν έχουν να πληρώσουν τους φόρους και τις οφειλές στις τράπεζες, αυτών που βάζουν λουκέτα στις επιχειρήσεις και αυτών που δίνουν την μάχη της καθημερινής επιβίωσης.
2. Η κρίση της καθημερινότητας της ζωής στην πόλη καθιστά την Αθήνα μία πόλη εχθρική για τους κατοίκους, τους διερχόμενους αλλά και τους επισκέπτες της. Γιατί τα πιο «μικρά», τα πιο καθημερινά προβλήματα είναι αυτά που επικαθορίζουν και την ποιότητα ζωής των ανθρώπων που κινούνται στην πόλη. Οι λακούβες στους δρόμους, τα σπασμένα πεζοδρόμια, ο ελλειπής ηλεκτροφωτισμός σε δρόμους και πλατείες, οι εγκαταλελειμμένες παιδικές χαρές και αθλητικοί χώροι αποτελούν στοιχείο ταυτότητας πλέον για την Αθήνα. Σε συνδυασμό με την έλλειμματική καθαριότητα, τους κάδους απορριμάτων που αποτελούν εστίες μόλυνσης και την μηδενική ανακύκλωση, ο Δήμος της Αθήνας έχει αποτύχει παταγωδώς στη διαχείριση των προβλημάτων της καθημερινότητας.
3. Η κρίση των ελεύθερων και των δημόσιων χώρων σε μία Αθήνα, που διαχρονικά η ανάπτυξη μετριέται με κυβικά μέτρα τσιμέντου και μπετόν, περιορίζει τις δυνατότητες των Αθηναίων και τους αποξενώνει από την πόλη. Οι τελευταίοι μεγάλοι ελεύθεροι χώροι της Αθήνας, ο Ελαιώνας, ο Προμπονάς, τα Κουντουριώτικα, το Γουδή αποτελούν φιλέτα για την ιδιωτική πρωτοβουλία που οραματίζεται πολυκαταστήματα τύπου Mall, ενώ τα κινήματα πολιτών διεκδικούν χώρους πρασίνου, και χώρους για αθλητικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Την ίδια στιγμή τα πεζοδρόμια και οι πλατείες παραδίδονται σε τραπεζοκαθίσματα, υπερκατασκευές καταστημάτων, παρανόμως σταθμευμένα αυτοκίνητα περιορίζοντας τις δυνατότητες βιώσιμης κινητικότητας.

Η Αθήνα λοιπόν διαμορφώνει την ταυτότητας της μέσα από τη συσσώρευση και την όξυνση των προβλημάτων, σε συνδυασμό με τις πολύ μεγάλες, αλλά αναξιοποίητες δυνατότητές της. Σε αυτή την Αθήνα και σε αυτή την χρονική συγκυρία, η σημερινή δημοτική αρχή καταθέτει έναν προϋπολογισμό και ένα τεχνικό πρόγραμμα απολύτως αναντίστοιχα με τις ανάγκες της κοινωνίας και της πόλης.

Ο Προϋπολογισμός του Δήμου Αθηναίων κατατίθεται σε μία συγκυρία ασφυκτική για τον Τοπική Αυτοδιοίκηση, αφού η κυβέρνηση Σαμαρά συνεχίζει το καταστροφικό έργο των προηγούμενων μνημονιακών κυβερνήσεων, στοχοποιώντας τους δήμους και τις περιφέρειες. Το ιδεολόγημα ότι οι σπατάλες στη Τοπική Αυτοδίοικηση αποτελεί τη βασική αιτία για τη διόγκωση του δημόσιου χρέους χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τα κυβερνητικά στελέχη για προωθηθούν οι περικοπές. Μόνο που οι αριθμοί είναι αμείλικτοι με την κυβερνητική επιχειρηματολογία. Οι ΟΤΑ ευθύνονται για το 1,2% του Δημόσιου Χρέους την στιγμή που οι περικοπές στην επιχορήγησή τους από τον Κρατικό Προϋπολογισμό την περίοδο 2009-2014 προσεγγίζουν το 60%, χωρίς φυσικά να κλείνουμε τα μάτια και να υπερασπιζόμαστε τις υπέρογκες σπατάλες δημάρχων που έστηναν τα δικά τους πελατειακά δίκτυα με τα χρήματα των Δήμων.

Πιο συγκεκριμένα, οι ΚΑΠ το 2009 ανήλθαν σε 2.845 εκατ. ευρώ και το 2014 η εκτίμηση είναι 1.350 εκατ. ευρώ (αποτελώντας το 47,5% του 2009), ενώ η ΣΑΤΑ που αφορά το επενδυτικό έργο των ΟΤΑ μειώθηκε από 847,5 εκατ. ευρώ το 2009 σε 180 εκατ ευρώ, κατ’εκτίμηση το 2014 (αποτελώντας το 21,2% του 2009!). Και το εντυπωσιακότερο όλων είναι πως αυτή η κυβέρνηση που κουνάει το δάχτυλο περί νομιμότητας, είναι αυτή η κυβέρνηση που δεν αποδίδει στους δήμους τα προβλεπόμενα με βάση το άρθρο 259 του Ν.3852/10 («Καλλικράτης»).

Και όλα αυτά την ίδια στιγμή που η κυβέρνηση προχωράει στην κατάργηση της δημοτικής αστυνομίας και των σχολικών φυλάκων (αυξάνοντας τα διαφεύγοντα έσοδα για τους δήμους και αυξάνοντας το κόστος συντήρησης των σχολείων), απολύει συμβασιούχους και ωθεί στην πρόωρη συνταξιοδότηση χιλιάδες εργαζόμενους, ενώ ταυτόχρονα απαγορεύει τις προσλήψεις. Προσχηματικά εκμεταλλεύεται την «αξιολόγηση» για να προχωρήσει σε επιπλέον απολύσεις μέχρι το τέλος του έτους, ενώ ακριβώς για τον ίδιο λόγο προχωράει στον επανέλεγχο της μετατροπής των συμβάσεων του Π.Δ. Παυλόπουλου. Όλα τα παραπάνω διαλύουν την τοπική αυτοδιοίκηση, συρρικνώνουν τις δομές της και οδηγούν στην ιδιωτικοποίηση των λειτουργιών της.

Ο κ. Καμίνης αποδέχεται παθητικά αυτή την κατάσταση, συνηγορώντας με την στάση του σε αυτή την κατεύθυνση πολιτικής. Ούτε μία φορά δεν αξιοποίησε το ρόλο του ως Δήμαρχος στον μεγαλύτερο Δήμο της χώρας για να κάνει μία θεσμική παρέμβαση ενάντια στην πολιτική διάλυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ούτε μία φορά δεν αξιοποίησε την exofficioθέση του στην ΚΕΔΕ για αντιπαρατεθεί γόνιμα στην Κεντρική Κυβέρνηση. Αντιθέτως υπερθεμάτισε στις πολιτικές αυτές, και σήμερα επαίρεται για το «νοικοκύρεμα» στο Δήμο Αθηναίων, παρόλο που αυτό έχει δημιουργήσει συνθήκες ασφυξίας τόσο στο Δήμο όσο και στην πόλη της Αθήνας.

Κριτική στον Προϋπολογισμό του Δήμου Αθηναίων για το 2015

Ας έρθουμε όμως στον Προϋπολογισμό του Δήμου Αθηναίων για το 2015 και να τεκμηριώσουμε γιατί τον θεωρούμε επιστέγασμα της λιτότητας, πλασματικό και σε πολλά σημεία κρυπτογραφικό, και τον καταψηφίζουμε ως Ανοιχτή Πόλη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού, στην οποία συνήθως αποτυπώνονται οι πολιτικές, απουσιάζει οποιαδήποτε αναφορά τόσο στους επιδιωκόμενους σκοπούς και προτεραιότητες του Δήμου όσο και στις αιτίες που για πέμπτη χρονιά οι κρατικές αποδόσεις μειώνονται και τα ίδια έσοδα περιορίζονται. Καμία αναφορά γιατί ο προϋπολογισμός του 2014 δεν εκτελέστηκε ούτε κατά 50%, ούτε διατυπώνονται κάποια μέτρα που θα ληφθούν, ώστε να βελτιωθεί το ποσοστό εκτέλεσης του ήδη μειωμένου προϋπολογισμού.

Δαπάνες

Οι προϋπολογισθείσες δαπάνες κάθε χρόνο μειώνονται, ενώ γνωρίζουμε πολύ καλά ότι, σύμφωνα με τους απολογισμούς, οι πραγματοποιηθείσες δαπάνες υπολείπονται στην πραγματικότητα κατά πολύ των σχεδιαζόμενων. Έτσι σε σχέση με το 2014 προβλέπεται μία μείωση κατά 8% περίπου.

• Οι δαπάνες μισθοδοσίας για το 2015 προβλέπονται στα 118 εκατ., τη στιγμή που το 2010 ήταν 190,32 εκατ. Αυτή η μείωση κατά 40% μπορεί στο μυαλό της δημοτικής αρχής να θεωρείται ως «συμμάζεμα», όμως στην ουσία αντανακλά την ασφυκτική έλλειψη προσωπικού σε κρίσιμες υπηρεσίες του Δήμου, αλλά και την μείωση κινήτρου για τους εργαζόμενους να είναι πιο αποδοτικοί στις υπηρεσίες τους.
• Οι δαπάνες για τα τοκοχρεολύσια για την εξυπηρέτηση δανείων που λάμβαναν αφειδώς προηγούμενες δημοτικές αρχές, καλύπτουν περίπου το 73% των εσόδων από τα τέλη και δικαιώματα
• Οι επενδύσεις μειώνονται κατά 30% σε σχέση με τον περσινό προϋπολογισμό, από 87,355 εκατ. σε 62,940 εκατ., δίνοντας μία εικόνα για το ποιο είναι το πραγματικό τεχνικό πρόγραμμα της Δημοτικής Αρχής. Όμως ούτε καν αυτή η εικόνα δεν είναι ακριβής, αφού η πραγματικότητα είναι αμείλικτη για την πόλη και τη Δημοτική Αρχή και προκύπτει από τις πραγματοποιημένες επνδύσεις που έχουν γίνει μέχρι και τον Ιούλιο του 2014. Από τις επενδύσεις ύψους 87,355 εκατ. έχουν πραγματοποιηθεί μόνο επενδύσεις ύψους 8,659 εκατ. ευρώ, δηλαδή μόνο το 10%! Πιο συγκεκριμένα, για τα «Έργα» που είναι και το πιο σημαντικό στοιχείο των επενδύσεων, υπάρχει μείωση στον Προϋπολογισμό του 2015 κατά 21,675 εκατ. ευρώ, ενώ σε σχέση με τα 70,926 εκατ. που είχαν προϋπολογισθεί για το 2014, μέχρι το τέλος Ιουλίου είχαν πραγματοποιηθεί έργα ύψους 5,310 εκατ. ευρώ. Αυτό σήμαίνει ότι ούτε νέα έργα γίνονται, ούτε συντήρηση, ούτε επισκευές, με αποτέλεσμα να απαξιώνονται και παλιότερα έργα και υποδομές.
• Στις Δαπάνες για τη Διεύθυνση Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Υγείας εντυπωσιάζει πραγματικά η απαξίωση των Δημοτικών Ιατρείων. Γιατί, εντέλει, δεν έχει νόημα αν σήμερα έχουμε 5 δημοτικά ιατρεία και αυτά υπολειτουργούν εξαιτίας της έλλειψης βασικών υγειονομικών και φαρμακευτικών υλικών. Μπορεί στον προϋπολογισμό του 2014 να εγγράφηκαν 185.000 ευρώ για προμήθεια υγειονομικού και φαρμακευτικού υλικού, όμως μέχρι και τον Ιούλιο πραγματοποιήθηκαν δαπάνες ύψους 5000 ευρώ, τη στιγμή που τα Δημοτικά Ιατρεία θα μπορούσαν να αποτελέσουν συμπληρωματική βοήθεια την εποχή της διάλυσης του δημόσιου συστήματος υγείας.
• Δυσάρεστη εντύπωση όμως προκαλεί και η καθήλωση της επιχορήγησης του Δήμου προς τα ΝΠΔΔ του Δήμου και ειδικά προς το Βρεφοκομείο, τον ΚΥΑΔΑ και τον ΟΠΑΝΔΑ. Για το Βρεφοκομείο, η επιχορήγηση σε σχέση με το 2011 έχει μειωθεί κατά 40%, τη στιγμή που οι ανάγκες του Βρεφοκομείου έχουν αυξηθεί δραματικά εξαιτίας και της σίτισης που παρέχει στους αστέγους και τα σχολεία, αλλά και των αναγκών των νέων ζευγαριών. Για τον ΟΠΑΝΔΑ, η μείωση σε σχέση με το 2011 είναι 41%, ενώ για το ΚΥΑΔΑ η σταθερότητα στα 2,5 εκατ. ευρώ ανά έτος, τη στιγμή που η ανθρωπιστική κρίση στην πόλη επιδεινώνεται, είναι σίγουρα αναντίστοιχη των αναγκών.
• Σημαντική είναι η μη ρητή αναφορά στον Προϋπολογισμό για την δέσμευση ποσού για την απαλλοτρίωση του οικοπέδου της ΔΕΗ στην οδό Λάμψα στους Άνω Αμπελόκηπους, πάγιο αίτημα φορέων της περιοχής. Αξίζει να σημειωθεί ότι αν δεν λάβει χώρα η απαλλοτρίωση μέχρι τον Γενάρη του 2015, το οικόπεδο θα χαθεί και από χώρους σχολείου και πρασίνου, θα γίνει τσιμέντο.

Έσοδα

Η μείωση των συνολικών εσόδων (έστω και των προϋπολογισθέντων, που γνωρίζουμε πόσο αποκλίνουν από τα πραγματικά) κατά 8%, αντανακλά τόσο τις επιπτώσεις των περικοπών της επιχορήγησης της κεντρικής κυβέρνησης προς τον Δήμο Αθηναίων, όσο και τις επιπτώσεις της κρίσης που μειώνουν και τη φορολογητέα βάση, και την ικανότητα των κατοίκων και των επιχειρηματιών να ανταποκριθούν στις ληξιπρόθεσμες οφειλές τους.

• Οι ΚΑΠ για λειτουργικές δαπάνες προς το Δήμο της Αθήνας έχουν μειωθεί από 132,089 εκατ. το 2011 σε 87,516 εκατ το 2015.
• Η επιχορήγηση για επενδύσεις από 63,893 εκατ. το 2014 μειώνεται 39,775 εκατ. το 2015, ενώ στην πραγματικότητα από το 2014 μόνο 4 εκατ. έχουν εισπραχθεί από ΣΑΤΑ και ΕΣΠΑ.
• Η μείωση των ανταποδοτικών τελών και των δημοτικών φόρων αντικατοπτρίζει την Αθήνα της ύφεσης, των λουκέτων, της μείωσης του τζίρου και των διαθέσιμων ειδοδημάτων των νοικοκυριών.
• Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των μηδενικών προβλεπόμενων εσόδων για το 2015 από Μισθώματα καταστημάτων στην Πλατεία Συντάγματος, παρόλο που προβλέπεται η εισπραξη μισθωμάτων για τις προηγούμενες χρήσεις.

Η πλασματικότητα του Προϋπολογισμού

Η ίδια η εγκύκλιος περί του τρόπου σύνταξης του προϋπολογισμού, που υποτίθεται ότι προσπαθεί να βελτιώσει τη αξιοπιστία του, προσθέτει νέα στοιχεία πλασματικότητας. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια από τις βασικές οικονομικές διευθύνσεις, η Δ/νση Προσόδων, δεν συμμετέχει στην διαμόρφωση του προϋπολογισμού ούτε στο σκέλος των εσόδων. Η αλγοριθμική σύνταξη του προϋπολογισμού αποκλείει την ουσιαστική συμμετοχή των υπηρεσιακών παραγόντων με αποτέλεσμα λανθασμένες εκτιμήσεις, όπως π.χ. στον κωδικό 0115 001 «έσοδα από μισθώματα που αφορούν τις στάσεις των λεωφορειακών γραμμών», όπου προβλέπει έσοδα 76.499 ευρώ, όταν με βάση την σχετική σύμβαση το ύψος των προσδοκώμενων εσόδων του 2015 ανέρχονται σε 460.000 ευρώ.

Πλασματικότητα δημιουργούν επίσης:

Η μη συμπερίληψη στον προϋπολογισμό δαπανών όπως π.χ. αυτές που αφορούν υποχρεώσεις παλαιοτέρων χρήσεων ΠΟΕ προς τους εργαζόμενους του Δήμου από παροχές σε είδος που δεν χορηγήθηκαν μέχρι σήμερα και που με βάση τον νόμο, για να μπορούν να καταβληθούν στους εργαζόμενους, θα πρέπει να περιληφθούν στους σχετικούς κωδικούς του υπό έγκριση προϋπολογισμού. Όπως προκύπτει όμως από τον κωδικό 8111.001 “έξοδα ΠΟΕ για αμοιβές προσωπικού και λοιπών παροχών ανταποδοτικών υπηρεσιών” η σχετική πρόβλεψη μειώνεται από 642.898 ευρώ σε 535.000 όταν μόνο το γάλα μιας χρονιάς –και έχει να μοιραστεί γάλα από το 2010– ανέρχεται στο ποσό των 1.000.000 ευρώ.

Η πλασματικότητα του προϋπολογισμού προκύπτει και από ορισμένες άλλες αιτίες όπως πχ η αναγκαιότητα εγγραφής όλων των επισφαλών απαιτήσεων στο σχέδιο του προϋπολογισμού. Μπορεί η εγγραφή στον κωδικό 85 των εξόδων του ποσού των 266.628.156 ευρώ να αποτελεί μια λογιστική αναφορά όμως η μη παροχή της δυνατότητας του δήμου να διαγράφει με ρητά προβλεπόμενη διαδικασία της απόλυτα επισφαλείς απαιτήσεις δεν βοηθά στην εξυγίανση της οικονομικής κατάστασης του δήμου. Έτσι με μια απλή αφαίρεση τα βασικά μεγέθη του προϋπολογισμού διαμορφώνονται σε 492.762.186 ευρώ.

Πλασματικότητα στα στοιχεία του προϋπολογισμού φέρει και η αδυναμία του δήμου να προσδιορίσει τις υποχρεώσεις προς τρίτους που βρίσκονται σε δικαστική διαμάχη και για τις οποίες όπως επισημαίνουν και οι ορκωτοί λογιστές στην έκθεσή τους για τον ισολογισμό του 2013 δεν μπόρεσαν να τους δοθούν ούτε καν εκτιμήσεις καθώς και η μη οριστικοποίηση των ελέγχων απόδοσης εισφορών. Αναρωτιόμαστε ποιο είναι το ύψος αυτών των δαπανών και αν έχουν περιληφθεί στους σχετικούς κωδικούς εξόδων του 2015 μερικώς η ολικώς τα ποσά αυτά.

Συμπεράσματα

Θα κλείσουμε με δύο  ακόμη αναφορές τις οποίες θεωρούμε ενδεικτικές

• Αποτελεί πάγια θέση της παράταξής μας ότι η εκάστοτε δημοτική αρχή θα πρέπει να παίρνει όλα κείνα τα μέτρα που θα δίνουν την δυνατότητα στους πολίτες να έχουν πλήρη και ακριβή γνώση της αξιοποίησης των τελών που καταβάλλουν. Έτσι είχαμε προτείνει και το ξαναπροτείνουμε να συντάσσεται ξεχωριστός προϋπολογισμός –απολογισμός για τα ανταποδοτικά τέλη, ώστε ο πολίτης να γνωρίζει αν όντως τα χρήματα που πληρώνει μέσω ΔΕΗ δαπανώνται αποκλειστικά, όπως ορίζει ο νόμος για τους σκοπούς αυτούς. Η δημοτική αρχή δεν προχώρησε σε μια τέτοια παράλληλη ενέργεια.
• Από τους κωδικούς εσόδων από τραπεζοκαθίσματα, αλλά κυρίως από τους κωδικούς των πάσης φύσεως εσόδων από στάθμευση νόμιμη και παράνομη γίνεται φανερό ότι η απροθυμία της δημοτικής αρχής να υποστηρίξει σθεναρά την μη διάλυση της Δημοτικής Αστυνομίας είχε σημαντικές επιπτώσεις στα έσοδα του Δήμου. Ούτε καν αυτήν την διαπίστωση δεν κάνει η δημοτική αρχή. Το λέμε αυτό διότι με την συνεχιζόμενη μείωση του προσωπικού του Δήμου και την αναπλήρωσή του με πενταμηνίτες, ούτε ο προϋπολογισμός αυτός θα εκτελεσθεί ικανοποιητικά.

Για όλους τους παραπάνω λόγους καταψηφίζουμε τον Προϋπολογισμό.