To κτίριο όπου στεγαζόταν η σχολή Μιχαηλίδη στέκει σήμερα άδειο, κλειστό και ερειπωμένο στην οδό Σπύρου Τρικούπη. Μουτζουρωμένο και αδιάφορο στα μάτια των περισσότερων περαστικών. Είναι μάλλον ακόμη μια άγνωστη για τους πολλούς ιστορία των Εξαρχείων μόνο που σε αυτή πρωταγωνιστούν, μεταξύ άλλων, ο Ανδρέας Μπάρκουλης, ο Λευτέρης Βογιατζής, ο Νίκος Γαλανός, ο Στάθης Ψάλτης που σπούδασαν εδώ.

” Εγώ γράφτηκα στην σχολή το 1973, πήγαινα παράλληλα με τη νομική. Εδώ δίδασκαν η Μαίρη Αρώνη, με την οποία ο Μιχαϊλίδης ήταν παντρεμένος ένα διάστημα, ο Ανδρέας Φιλιππίδης, ο Μίμης Βεάκης, ο Θόδωρος Έξαρχος. Ο Μιχαιλίδης ήταν ένας εξαιρετικός σκηνοθέτης, πολύ παρεξηγημένος, με φοβερές όμως ικανότητες. Ο άνθρωπος αυτός έβγαλε γενιές ηθοποιών. Άλλοι ηθοποιοί πήγαν σε αυτό που λέμε ποιοτικό θέατρο, άλλοι πήγαν στο εμπορικό” θυμάται ο Ρήγας Αξελός, ηθοποιός, δημοτικός σύμβουλος της Ανοιχτής Πόλης και λάτρης της Αθήνας.

Το Παλλάδιο Ωδείο

Στην συμβολή των οδών Τοσίτσα και Ζαΐμη βρίσκεται, επίσης εγκαταλελειμμένο, το κτίριο όπου επί δεκαετίες στεγαζόταν το Παλλάδιο Ωδείο. Ένα κτίριο του 19ου αιώνα το οποίο επεκτάθηκε ενσωματώνοντας αρχιτεκτονικά στοιχεία των διαφορετικών φάσεων της κατασκευής του.
“Είναι ένα σπάνιο κτίριο που έχει χαρακτηριστεί ως μνημείο. Η Ανοιχτή Πόλη πιέζει για να ανακατασκευαστεί και να αξιοποιηθεί όμως χρειάζονται πάρα πολλά χρήματα” λέει ο Ρήγας Αξελός.

Εμμονή το μετρό στην Πλατεία Εξαρχείων

Η κουβέντα που “καίει” βέβαια, το τελευταίο διάστημα στα Εξάρχεια είναι η κατασκευή στάσης του μετρό πάνω στην ιστορική πλατεία.
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, στο κέντρο της θα κατασκευαστεί η είσοδος-έξοδος. Στην συμβολή των οδών Στουρνάρη και Σπύρου Τρικούπη θα τοποθετηθεί το ασανσέρ για τα ΑΜΕΑ και στην γωνία της Θεμιστοκλέους θα γίνει η εγκατάσταση του εξαερισμού. “Η Ανοιχτή Πόλη λέμε να γίνει ακριβώς εδώ, στην Τοσίτσα μεταξύ του Αρχαιολογικού Μουσείο και του Πολυτεχνείου. Είναι πιο πρακτικό αφού ήδη υπάρχει διασύνδεση με άλλα μέσα μαζικής μεταφοράς. Υπάρχει μια εμμονή για την πλατεία. Είναι μάλλον μιας πολιτικής φύσεως εμμονή παρά μια εμμονή που αφορά σε μια λειτουργικότητα ” τονίζει ο κ. Αξελός.

Ήταν κάποτε το θέατρο Αθήναιον

Το Ακροπόλ Παλάς δεσπόζει απέναντι στην οδό Πατησίων. Το κτίριο σχεδίασε στα μέσα της δεκαετίας του 1920 ο Σωτήριος Μαγιάσης κατόπιν ανάθεσης της οικογένειας Καραδόντη. Αυτό το αρχιτεκτονικό αριστούργημα, χαρακτηριστικό δείγμα της Art Nouveau, μετά από πολλές περιπέτειες, εγκατάλειψη και ταλαιπωρία, σήμερα στέκει ξανά υπέρλαμπρο και επιβλητικό μα παντελώς άδειο και βουβό. ” Το Ακροπόλ είναι ένα σπάνιο κτίριο, ήταν ένα υπερπολυτελές ξενοδοχείο. Πλέον το έχει πάρει το υπουργείο Πολιτισμού. Η ανακαίνισή του ολοκληρώθηκε από την προηγουμενη κυβέρνηση, την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Είναι έτοιμο από τις αρχές του 2019 όμως το κτίριο παραμένει άδειο. Έπρεπε να λειτουργήσει και πρέπει να λειτουργήσει- να μπουν υπηρεσίες του υπουργείου, να φιλοξενηθούν θεατρικές παραστάσεις, εκθέσεις, μικρά μουσικά σύνολα. Δυστυχώς, όμως δεν αρχίσει καθόλου η λειτουργία του” σημειώνει ο Ρήγας Αξελός.

Λίγα μέτρα πιο κάτω λάμπει δια της απουσίας του πια το θέατρο Αθήναιον. “Αυτός ο ρημαγμένος χώρος, που είναι οικόπεδο, λένε ότι θα γίνει ξενοδοχείο. Εδώ ήταν το ιστορικό θέατρο Αθήναιον. Εδώ παίχτηκε το καλοκαίρι του 1973, εν μέσω δικτατορίας, το “Μεγάλο μας Τσίρκο” με την Τζένη Καρέζη, τον Κώστα Καζάκο, τον Διονύση Παπαγιαννόπουλο, τον Νίκο Ξυλούρη, με μια μουσική μαγική του Σταύρου Ξαρχάκου και ζωντανή ορχήστρα” υπογραμμίζει ο δημοτικός σύμβουλος της Ανοιχτής Πόλης. “Εμείς λέμε ότι ο χώρος πρέπει να αξιοποιηθεί αλλιώς. Να γίνει χώρος πρασίνου ελεύθερος για τους κατοίκους της πόλης μας και όχι ξενοδοχείο” εξηγεί ο κ. Αξελός.

Οδός Σκαραμαγκά

Πιο πέρα η οδός Σκαραμαγκά. Ένα μικρός πεζόδρομος που γίνεται ακόμη μικρότερος λόγω των παρκαρισμένων οχημάτων. Στην γωνία με την Πατησίων βρίσκεται το περίφημο σπίτι της Μαρίας Κάλλας, η πολυκατοικία δηλαδή όπου η ντίβα της όπερας έζησε, ως παιδί, με τη μητέρα και την αδελφή της, για λίγα χρόνια σε ένα διαμέρισμα. Σε εκλεκτικιστικό ή νεωτερικό ύφος (Art Deco), η πολυκατοικία Παπαλεονάρδου ή Βίλα Σκαραμαγκά, είναι μια από τις πρώτες μεσοπολεμικές πολυκατοικίες της Αθήνας κι έχει σχεδιαστεί από τον Κώστα Κιτσίκη. Σήμερα, είναι εγκαταλελειμμένη και σφραγισμένη. “Το κτίριο είναι κηρυγμένο διατηρητέο μνημείο. Ο Δήμος Αθηναίων θα το ανακατασκευάσει μέσω της Ανάπλασης. Για να λέμε και τα καλά ο Δήμος Αθηναίων θέλει να το κάνει. Είναι ένα πάγιο αίτημα και του Βασίλη Βασιλικού” εισημαίνει ο Ρήγας Αξελός.

Στον αριθμό 4 της οδού Σκαραμαγκά ξεχωρίζει το τριώροφο κτίριο με τα πλούσια διακοσμητικά στοιχεία. Σχεδιασμένο επίσης από τον Κώστα Κιτσίκη είναι κι αυτό εκλεκτικιστικής τεχνοτροπίας. Σε αυτή την πολυκατοικία μετακόμισαν το 1945, μετά την εκτέλεση της ηθοποιού Ελένης Παπαδάκη, η μητέρα και ο αδελφός της.

” Απέναντι, στο υπόγειο λειτουργούσε στούντιο ηχογράφησης. Ήταν ένα από τα καλύτερα και πρώτα στούντιο ηχογράφησης δίσκων της Αθήνας. Το είχε φτιάξει ένας σπουδαίος ηχολήπτης ο Γιάννης Σμυρναίος. Εδώ ηχογραφήθηκε και η μουσική του Σταύρου Ξαρχάκου για το Μεγάλο μας Τσίρκο” αναφέρει ο κ. Αξελός.

Πλατεία Βικτωρίας: We apologize for the stress

Η εγκατάσταση ύψους 10 μέτρων με τη φράση «We apologize for the discontent and stress that this may have cost you» είναι το πρώτο πράγμα που βλέπει κάποιος στην πλατεία Βικτωρίας αυτές τις ημέρες. Ο λόγος για τον οποίον ζητά συγγνώμη, μέσω της εικαστικής παρέμβασής του, ο Άντριαν Πάτσι μένει να απαντηθεί από τον κάθε έναν προσωπικά και απολύτως υποκειμενικά.

Στο κέντρο της πλατείας, από το 1937, δεσπόζει το μπρούτζινο άγαλμα του Johannes Pfuhl με την εγχάρακτη επιγραφή ΘΗΣΕΥΣ ΣΩΖΩΝ ΤΗΝ ΙΠΠΟΔΑΜΕΙΑΝ. Το έργο Γερμανού γλύπτη ενέπνευσε τον Λευτέρη Παπαδόπουλου για τους στίχους του τραγουδιού “Το άγαλμα”.

Σήμερα, γύρω από αυτό βλέπουμε να παίζουν μόνο παιδιά προσφύγων και μεταναστών. “Κοιτάξτε τη χαρά στα πρόσωπα τους. Δείτε πόσο ανέμελα παίζουν. Ο καθένας σε αυτή τη ζωή είναι όπως βλέπει τις πραγματικότητες. Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Δεν μπορείς να την σταματήσεις. Όλη η ζωή στον πλανήτη βασίζεται στις μετακινήσεις των πληθυσμών” λέει ο κ. Αξελός.

Κύλαγε το τσέρκι στην οδό Φυλής

Από την οδό Δεριγνύ κατηφορίζουμε στην οδό Φυλής, έναν από τους μακρύτερους και παλαιότερους δρόμους της πόλης μας που, όμως, είναι γνωστός ως η Τρούμπα της Αθήνας.
Η οδός Φυλής έχει μήκος δύο χιλιομέτρων κι εκτείνεται από τα Κάτω Πατήσια μέχρι δυο τετράγωνα πριν την πλατεία Βάθης, διασχίζοντας γειτονιές όπως ο Άγιος Παντελεήμωνας, ο Άγιος Νικόλαος Αχαρνών, η Πλατεία Βικτωρίας, η Πλατεία Αμερικής. Η χάραξη του δρόμου έγινε το 1867 και η ονοματοδοσία του το 1893. Από τα τέλη του 19ου αιώνα, εύπορες οικογένειες άρχισαν να χτίζουν τις κατοικίες τους στην οδό Φυλής και την ευρύτερη περιοχή που τότε ήταν γεμάτη κήπους και περιβόλια ενώ είχε αναβαθμιστεί λόγω της ολοκλήρωσης του Πολυτεχνείου και του Αρχαιολογικού Μουσείου.

Οι περισσότερες πολυκατοικίες στην οδό Φυλής χτίστηκαν κατά τις δεκαετίες 1960 και ’70 αλλάζοντας ριζικά τον αρχιτεκτονικό και τον κοινωνικό χαρακτήρα του δρόμου και της ευρύτερης περιοχής. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1970 οι παλαιοί κάτοικοι άρχισαν να φεύγουν και οι οίκοι ανοχής να έρχονται. Και να μένουν, παρά τις έντονες αντιδράσεις των κατοίκων καθόλη τη δεκαετία του 1980. Η πτώση των ενοικίων, λόγω της περαιτέρω υποβάθμισης της περιοχής, προσέλκυσε χιλιάδες μετανάστες από τις αρχές του 1990 .

“Αν σας αρέσουν, πάρτε τους εσείς” μας λέει δυσανασχετώντας μια παλαιά κάτοικος της οδού Φυλής που, προφανώς, αναγνώρισε τον Ρήγα Αξελό. ” Το κτίριο φωτογραφίζουμε” την καθησυχάζει. “Πολλοί κάτοικοι είναι αγανακτισμένοι με την κατάσταση. Η αλήθεια όμως είναι ότι πλέον τη γειτονιά την κρατούν ζωντανή οι μετανάστες” μου εξηγεί ο κ. Αξελός καθώς περπατάμε στον πιο κακόφημο δρόμο της Αθήνας.

“Κάποτε εδώ ζούσαν μεσοαστικές οικογένειες. Φαίνεται και από τα σπίτια. Ποιος δεν έχει ακούσει τον στίχο “Κύλαγε το τσέρκι στην οδό Φυλής” του Πουλόπουλου; Τώρα, δυστυχώς, μόνο καλή φήμη δεν έχει η γειτονιά. Κάποιοι κάτοικοι επιμένουν , θέλουν να μείνουν στα σπίτια τους, άλλοι φεύγουν” συνεχίζει ο Ρήγας Αξελός, δημοτικός σύμβουλος με την Ανοιχτή Πόλη.

Τα περισσότερα από τα εναπομείναντα σπίτια της “άλλης εποχής” που έζησε η γειτονιά, λειτουργούν πια ως οίκοι ανοχής όπως μαρτυρούν τα κόκκινα λαμπάκια που λάμπουν καθόλη τη διάρκεια του 24ωρου. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, στην οδό Φυλής λειτουργούν νόμιμα 32 οίκοι ανοχής ωστόσο εκτιμάται ότι οι παράνομοι ανέρχονται σε αρκετές δεκάδες. Και τίποτα πια δεν θυμίζει την αθώοτητα που περιγράφει ως καθημερινή εικόνα το τραγούδι “Γέλαγε η Μαρία”.

Το άρθρο της Μάγδας Μπουλούκου στον 9,84 στον παρακάτω σύνδεσμο:
βόλτα στην πόλη με τον Ρήγα Αξελό