Το κτίριο της δημοτικής αγοράς για χρόνια αποτέλεσε χώρο συνεύρεσης των κατοίκων και σημείο αναφοράς της περιοχής. Η λειτουργία της Αγοράς έπαψε, μετά από μερικά χρόνια υπολειτουργίας και το 2003 ήρθε και η πλήρης εγκατάλειψη της. Το 2004 η Αγορά περνά τον κίνδυνο κατεδάφισης, για να μετατραπεί σε γκαράζ, οι κινητοποιήσεις και οι αγώνες των κατοίκων και κοινωνικών φορέων της περιοχής καταφέρνουν το χαρακτηρισμό της το 2005 ως διατηρητέο κτίσμα.

 Στη συνέχεια, από τον Δεκέμβριο του 2006, στη Δημοτική αγορά υλοποιείται, κατόπιν τοπικής πρωτοβουλίας κατοίκων και φορέων, ένα ανοικτό και αυτοδιαχειριζόμενο μοντέλο λειτουργίας. Στα σχεδόν 5 χρόνια που διήρκεσε, φιλοξενήθηκαν πάνω από 600 πολιτιστικές εκδηλώσεις, θεατρικές παραστάσεις, μουσικά δρώμενα και συναυλίες, εκθέσεις ζωγραφικής και φωτογραφίας, παρουσιάσεις βιβλίων, εκδηλώσεις δημόσιων σχολείων και πολλές επίκαιρες συζητήσεις. Επίσης προσφέρθηκε σημαντικό κοινωνικό και αλληλέγγυο έργο, όπως συλλογικές κουζίνες, μαθήματα ελληνικής γλώσσας σε μετανάστες, χαριστικά παζάρια, λειτουργία λαϊκής αγοράς βιολογικών προϊόντων κ.ά.

 H εισβολή των ΜΑΤ το καλοκαίρι του 2011, σήμανε το βίαιο τέλος αυτού του πειράματος διάσωσης και αυτοδιαχείρισης της αγοράς, ως χώρου πολιτισμού και αλληλεγγύης . Η δημοτική αρχή σκόπευε να σβήσει από την Ιστορία της αυτά τα 5 χρόνια λειτουργίας της Αγοράς, που συνάντησε ευρεία κοινωνική αποδοχή.

Οι προτάσεις της Ανοιχτής Πόλης

Οι διαχρονικά εκφρασμένες προτάσεις της ΑΠ και των ενεργών κατοίκων της Κυψέλης για τη λειτουργία του χώρου είναι γνωστές – και πολλές περιλαμβάνονται και στην πρόταση του πρώην Συμπαραστάτη του Δημότη Β. Σωτηρόπουλου, αλλά και στην κωδικοποίηση των προτάσεων της πρόσφατης Δημόσιας Διαβούλευσης του Δήμου το 2015 με τους κατοίκους της περιοχής.

Ενδεικτικά, επαναλαμβάνουμε:

– οι ανάγκες των κατοίκων της περιοχής, μαζί με τον ιστορικό ρόλο του κτιρίου στην περιοχή, ως χώρου κοινωνικής μνήμης, είναι οι βασικοί άξονες ενός κέντρου κοινωνικής επαφής και συνάντησης, πολιτισμού, ενημέρωσης και αλληλεγγύης.

– η διαρκής ενεργός συμμετοχή των κατοίκων, είναι απαράβατος όρος για τη μελλοντική λειτουργία της αγοράς, προς όφελος της γειτονιάς και της πόλης ευρύτερα.

– προτείναμε ένα νέο σχήμα δημοκρατικής και συμμετοχικής συνδιαχείρισης του δήμου και της τοπικής κοινωνίας (υπάρχουν τέτοια επιτυχημένα πρότυπα σε άλλες πόλεις της Ευρώπης). Σχετικά, και η Ειδική Πρόταση 4/2012 του πρ. Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης, επισημαίνει «την αναγκαιότητα επαναλειτουργίας της Δημοτικής Αγοράς Κυψέλης, ώστε να διασφαλιστεί, τόσο ο δημόσιος προορισμός της ως νεότερο μνημείο και να εξεταστεί το ενδεχόμενο συνδιαχείρισής της από μια κοινή επιτροπή συμμετοχής εκπροσώπων του δήμου και των τοπικών φορέων, με ευρεία αντιπροσωπευτικότητα, όσο και η συνέχιση πολιτιστικών εκδηλώσεων και συνελεύσεων στον χώρο αυτόν, με κριτήρια πλουραλισμού, ίσης μεταχείρισης και αποφυγής διακρίσεων» 

Σχετικά με την πρόταση που έφτασε στο Δημοτικό Συμβούλιο

 1) Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις μας εδώ και μήνες να συζητηθεί το θέμα του τρόπου επαναλειτουργίας της Δημοτικής Αγοράς στο ΔΣ, η δημοτική αρχή επέλεξε να διεκπεραιώσει τη διαδικασία χωρίς ενημέρωση των παρατάξεων. Αυτό δείχνει την αντιδημοκρατική αντίληψη της δημοτικής αρχής – ιδιαίτερα σε ένα θέμα που αφορά κατεξοχήν το δημόσιο χώρο και είναι εμβληματικό για την πόλη.

Αντ’ αυτού σήμερα εισάγεται το θέμα “προς λήψη απόφασης”, δηλαδή προς απλή επικύρωση των επιλογών της δημοτικής αρχής, χωρίς καν τη δυνατότητα το ΔΣ να επηρεάσει την κατάληξη της διαδικασίας που έλαβε χώρα. Επισημαίνουμε επίσης, ότι δεν έχουν περιληφθεί στα εισηγητικά υλικά του ΔΣ τα υλικά που κατέθεσαν οι υποψήφιοι παραχωρησιούχοι, ήτοι οι εξειδικευμένες προτάσεις, το επιχειρηματικό σχέδιο (bussiness plan), το χρονοδιάγραμμα υλοποίησης των δράσεων και η τεκμηρίωση βιωσιμότητας του μοντέλου αξιοποίησης (σελ. 4 της “ανοιχτής πρόσκλησης υποβολής προτάσεων”, Ιούνιος 2016)

Η επιλογή της δημοτικής αρχής Καμίνη να αποκλείσει από την πληροφόρηση και τις διαδικασίες τις αντιπολιτευόμενες φωνές και να φέρει προ τετελεσμένων το Συμβούλιο -δυστυχώς- δεν μας εκπλήσσει πια…

 2) Κατά τη γνώμη μας, τίθενται ακόμη και τυπικά, νομικά ζητήματα. Με τη διαδικασία που ακολούθησε η δημοτική αρχή, στην πραγματικότητα παραχωρεί πλήρως ένα δημοτικό ακίνητο (που επιπλέον η ανακαίνισή του έχει συγχρηματοδοτηθεί με κοινοτικούς και εθνικούς δημόσιους πόρους), σε έναν φορέα ιδιωτικού δικαίου (έστω μη-κερδοσκοπικού) που θα έχει το δικαίωμα εμπορικής εκμετάλλευσης, μέσω υπενοικίασης των χώρων της Αγοράς. Θεωρούμε ότι, επειδή τίθενται ζητήματα αθέμιτου ανταγωνισμού και μη αποδεκτών κρατικών ενισχύσεων ιδιωτικών δραστηριοτήτων, χρειάζεται να κατατεθεί στο ΔΣ γραπτή γνωμοδότηση της νομικής υπηρεσίας του Δήμου, αλλά και της αρμόδιας διαχειριστικής αρχής του υλοποιημένου έργου ΕΣΠΑ, για τη νομιμότητα της διαδικασίας και του σχεδίου σύμβασης. Δεν νοείται μια τέτοια -πενταετής μάλιστα- σύμβαση παραχώρησης ενός τόσο σημαντικού ακινήτου να μην είναι νομικά θωρακισμένη. Αλλιώς κινδυνεύουμε να αποφασίσουμε σήμερα κάτι που μπορεί να “πέσει” στο μέλλον από ενστάσεις και δικαστικές διεκδικήσεις τρίτων.

Ωστόσο, η Ανοιχτή Πόλη θα τοποθετηθεί επί της ουσίας και στο περιεχόμενο της πρότασης, ελπίζοντας να συμβάλλουμε στην αποφυγή λαθεμένων επιλογών, που θα ναρκοθετήσουν μακροπρόθεσμα τις όποιες ευγενείς προθέσεις έχουν οι υποψήφιοι διαχειριστές και όσοι προώθησαν τη συγκεκριμένη πρόταση όπως διαμορφώθηκε. Συγκεκριμένα:

 α) δεν κατανοούμε γιατί η δημοτική αρχή απεκδύεται πλήρως των ευθυνών της και μετακυλύει όλα τα κόστη λειτουργίας της Αγοράς στον ιδιώτη, μη- κυβερνητικό, παραχωρησιούχο φορέα – ακόμη και αυτά για την ηλεκτροδότηση, ύδρευση και καθαριότητα του χώρου (άρθρο 5 σύμβασης). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την πρόβλεψη για τον “αυτοχρηματοδοτούμενο” χαρακτήρα της διαχείρισης (άρθρο 2, σημείο 5 σύμβασης), ωθεί αναγκαστικά τους διαχειριστές σε αυξανόμενη εμπορευματοποίηση των δραστηριοτήτων και αποκλεισμό συλλογικοτήτων και ομάδων που δεν έχουν τα οικονομικά μέσα ώστε να πληρώσουν για την φιλοξενία και συμμετοχή τους στην Αγορά.

Αυτή η ρήτρα οφείλει να αλλάξει και ο Δήμος να συνεχίσει να καλύπτει τα βασικά έξοδα του χώρου, ώστε να μπορεί να διασφαλίσει την μη ιδιωτικοποίηση του χαρακτήρα της Αγοράς.

β) δεν κατανοούμε πώς διασφαλίζεται η δωρεάν φιλοξενία και συμμετοχή ενεργών συλλογικοτήτων της περιοχής στην Αγορά – η γενικόλογη διατύπωση “προσφορά υπηρεσιών κοινωνικού χαρακτήρα προς την τοπική κοινότητα” (άρθρο 2, σημείο 4 σύμβασης) δεν καλύπτει τις ανάγκες και δεν δεσμεύει τον παραχωρησιούχο ουσιαστικά σε τίποτα.

Προτείνουμε συγκεκριμένα την συμπερίληψη στη σύμβαση διατύπωσης που να προβλέπει “την υποχρέωση του παραχωρησιούχου να διαθέτει δωρεάν τις -μη δεσμευμένες με πάγιες συμφωνίες εκμετάλλευσης- εγκαταστάσεις της αγοράς σε μη-κερδοσκοπικού χαρακτήρα και άτυπες συλλογικότητες που εδρεύουν στο 6ο δημοτικό διαμέρισμα, με τον μόνο όρο ότι αποδέχονται «τον πλουραλιστικό, δημοκρατικό και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Αγοράς».

Σε αντίθετη περίπτωση, κάθε εκδήλωση που προτείνεται από τοπικές συλλογικότητες θα τελεί υπό την αίρεση της αποδοχής της από τον παραχωρησιούχο-διαχειριστή, κάτι που είναι πολιτικά απαράδεκτο και θα αποξενώσει την Αγορά από τους φυσικούς της χρήστες και τους κοινωνικούς υποστηρικτές από την τοπική κοινωνία.

 γ) δεν μας καλύπτει καθόλου η αόριστη πρόβλεψη για την συγκρότηση ενός οργάνου για την επίβλεψη του παραχωρησιούχου και την τήρηση των όρων της σύμβασης σύμφωνα με τους σκοπούς που έχουν τεθεί, την προηγούμενη έκφραση γνώμης για ενέργειες κλπ. Χρειάζεται έστω σήμερα -και πριν την εισαγωγή του θέματος προς ψήφιση, ρητή διαβεβαίωση της δημοτικής αρχής και γραπτή πρόβλεψη στη σύμβαση, ότι στην εν λόγω “ομάδα εργασίας” θα εκπροσωπούνται κατ’ ελάχιστο οι τρεις πρώτες παρατάξεις του Δήμου – τόσο σε επίπεδο δημοτικού, όσο και κοινοτικού, συμβουλίου – αλλά και θα συμμετέχουν εκπρόσωποι τοπικών κοινωνικών φορέων – τυπικών και άτυπων- που θα προτείνουν οι παρατάξεις, ώστε να υπάρχει πλουραλισμός και δημοκρατική αντιπροσωπευτικότητα στον κοινωνικό έλεγχο της σύμβασης.

 ΠΡΟΘΕΣΗ ΨΗΦΟΥ

Με βάση τα παραπάνω, και παρά την βούλησή μας να υποστηρίξουμε κάθε καινοτόμα προσπάθεια για την αξιοποίηση της Αγοράς, οι όροι που η δημοτική αρχή επέλεξε να οργανώσει τη διαδικασία, αρκετές προβληματικές ρήτρες της σύμβασης όπως κατατέθηκε, αλλά και η απουσία ρητών δεσμεύσεων της δημοτικής αρχής για μια σειρά από “θολά” σημεία της, δεν θα υπερψηφίσουμε το θέμα όπως εισήχθη. Καλούμε τη δημοτική αρχή, έστω την ύστατη ώρα, να λάβει υπόψη τις παρατηρήσεις και προτάσεις μας και να “θωρακίσει” έτσι τη διαδικασία πολιτικά, αλλά και θεσμικά.

Θέλουμε τέλος να κάνουμε σαφές ότι:

– θα σταθούμε στο πλευρό των κοινωνικών ομάδων που ανέδειξαν τη σημασία της Αγοράς και θα υπερασπιστούμε τη συμμετοχή τους στη λειτουργία της

– θα παραμείνουμε σε επαγρύπνηση για τη διασφάλιση της λειτουργίας της με δημοκρατικό, πλουραλιστικό και πολυπολιτισμικό χαρακτήρα.