Φίλες και φίλοι καλησπέρα.

Το θέμα των εξαρτήσεων, της χρήσης ουσιών γενικότερα, συνδέεται συχνά, ιδιαίτερα όταν η ανάγκη αποπροσανατολισμού το επιτάσσει, με την ασφάλεια και την εικόνα της πόλης. Στην Αθήνα αυτό είναι κάτι που παρατηρεί κανείς πολύ συχνά. Δεν είναι το ίδιο συχνή δυστυχώς, η αναφορά στο θέμα, από την πλευρά των ανθρώπων που ζουν το πρόβλημα, που αντιμετωπίζουν τις επιπτώσεις του. Για εκείνους το πρόβλημα είναι καθημερινό, βασανιστικό και επίμονο, και μεγεθύνεται από την αδιαφορία, τον στιγματισμό και την διάλυση της δημόσιας κοινωνικής φροντίδας.

Η αιτιολογία της χρήσης ουσιών, όπως πολύ καλά οι ειδικοί μας λένε, είναι σύνθετη. Το ερώτημα «γιατί κάποιος κάνει χρήση» δεν έχει μονολεκτικές απαντήσεις. Όλοι όμως συμφωνούν στο ότι οι σχέσεις – οικογενειακές, κοινωνικές – παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στην δημιουργία ή στην αναχαίτιση του προβλήματος. Εάν δούμε την πόλη, την τοπική κοινωνία, ως ένα σύνολο ανθρώπων και δυναμικών σχέσεων που αλληλοεπηρεάζονται, φαίνεται σαφές πως ο ρόλος της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι ιδιαίτερα σημαντικός και στο θέμα της χρήσης ουσιών. Η σημερινή εικόνα της πόλης, κάθε άλλο παρά δείχνει να ενδιαφέρεται για τους ανθρώπους που βρίσκονται στην πραγματικότητα της χρήσης ουσιών και τον περίγυρό τους. Οι δημοτικές αρχές μέχρι σήμερα, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο συντάσσονται συχνά με λογικές απομόνωσης και εξοστρακισμού των ανθρώπων, αντί να εκμεταλλευτούν τις δυνατότητες της πόλης και της τοπικής κοινωνίας, σε μια κατεύθυνση αλληλεγγύης και φροντίδας των ευάλωτων ομάδων.

Εμείς στην Ανοιχτή Πόλη συζητάμε και αναζητούμε την θετική δύναμη της τοπικής κοινωνίας στην πόλη και στις γειτονιές, σε αντίθετη κατεύθυνση από τις κραυγές των ΜΜΕ που πασχίζουν να προβάλλουν και να υπερτονίσουν στερεότυπα και εικόνες οι οποίες δεν επιβεβαιώνονται καν (μεγάλη εγκληματικότητα από τοξικοεξαρτημένους και μετανάστες κλπ.). Για μας το πρόβλημα σε καμία περίπτωση δεν είναι απλά πρόβλημα «αισθητικής». Η ανθρωπιστική κρίση που επικρατεί συνολικά με ευθύνες της κυβέρνησης, πλήττει άμεσα και σκληρά ιδιαίτερα τις ευάλωτες ομάδες και αυτή είναι η ουσιαστικά αντιαισθητική πραγματικότητα. Αυτός είναι κι ο λόγος που η αριστερή στροφή στην τοπική αυτοδιοίκηση είναι απαραίτητος όρος για την ανάδειξη του προβλήματος και την διεκδίκηση λύσεων.

Τι μπορεί αλήθεια να κάνει όμως μια δημοτική αρχή, μια αριστερή δημοτική αρχή; Καταρχάς, να είναι παρούσα στη ζωή της πόλης. Να είναι ενήμερη για τα αληθινά προβλήματα και να βρίσκει λύσεις χωρίς να σταματήσει την διεκδίκηση για περισσότερη στήριξη του κοινωνικού κράτους από την πλευρά της κεντρικής εξουσίας. Να συμβάλλει αποφασιστικά στην ανασύνθεση της τοπικής κοινωνίας και στην ενίσχυση των υποστηρικτικών δικτύων της πόλης. Να αξιοποιήσει και να ζωντανέψει την ίδια την πόλη, τα κτίρια της, τους ελεύθερους χώρους της, στην κατεύθυνση υποστήριξης ανθρώπων που αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως αυτό της χρήσης και κατάχρησης ουσιών.

Στην Αθήνα υπάρχουν δομές, επαγγελματίες, εθελοντές, οι οποίοι με συνέπεια υποστηρίζουν καθημερινά εξαρτημένους και οικογένειες στην πόλη. Πρόσφατα επισκέφθηκα το ΚΕΘΕΑ «ΕΞΕΛΙΞΙΣ» και είχα την ευκαιρία να ενημερωθώ για τα προγράμματα παρέμβασης στον δρόμο, τους χώρους ανακούφισης χρηστών που λειτουργούν στην πόλη, τις δυνατότητες υποστήριξης που έχουν οι άνθρωποι γενικότερα στα προγράμματα του ΚΕΘΕΑ. Παράλληλα, στην Αθήνα λειτουργούν και δομές πρόληψης, τρία Κέντρα Πρόληψης που όμως δεν ξέρουμε πόσο θα αντέξουν, όσο καθυστερεί η υπογραφή της Προγραμματικής Σύμβασης που είναι απαραίτητη για την λειτουργία τους αλλά και το Δίκτυο Πρόληψης και Έγκαιρης Παρέμβασης του ΚΕΘΕΑ. Επίσης, το ΚΕΘΕΑ, ο ΟΚΑΝΑ και το 18ΑΝΩ λειτουργούν προγράμματα συμβουλευτικής και θεραπείας για νεαρούς και ενήλικους χρήστες ουσιών στην Αθήνα.

Υπάρχουν όμως και οι ομάδες ΑΑ και ΝΑ. Ομάδες που βασίζονται στην αυτενέργεια και δεν έχουν άλλες απαιτήσεις για την λειτουργία τους παρά την διάθεση κάποιων χώρων, όπου θα μπορούν να πραγματοποιούν τις συναντήσεις τους. Ίσως πολλοί από εσάς να γνωρίζουν ότι υπάρχουν και ξενόγλωσσες ομάδες ΝΑ, οι οποίες υποστηρίζουν ανθρώπους που δεν μιλούν καλά ελληνικά. Οι ομάδες αυτές, ελληνόφωνες και μη, δίνουν και ένα μήνυμα συνολικότερο για τρόπους αυτοδιαχείρισης σε πολλά επίπεδα.

Εμείς στην Ανοιχτή Πόλη διεκδικούμε τον δήμο της Αθήνας, γνωρίζοντας πολύ καλά πως δεν είναι δυνατόν να λύσουμε το πρόβλημα που συνδέεται με την χρήση ουσιών. Γνωρίζουμε, όμως, επίσης πολύ καλά, ότι έχουμε αναξιοποίητες μέχρι σήμερα δυνατότητες για να ενισχύσουμε τις προσπάθειες στις οποίες αναφέρθηκα πριν. Γνωρίζουμε πολύ καλά ότι χρειάζεται να πιέσουμε και να απαιτήσουμε αλλαγή της πολιτικής που εφαρμόζεται από την κεντρική εξουσία.

Ο δήμος και η τοπική κοινωνία πρέπει να ενεργοποιηθεί και να προχωρήσει σε λύσεις και διεκδικήσεις:

1. Να προχωρήσει σε αξιοποίηση και διάθεση χώρων για την πραγματοποίηση των συνεδριών των ομάδων ΑΑ και ΝΑ σε σταθερή βάση. Χωρίς να εξαρτάται η πραγματοποίηση των ομάδων αυτών από το αν έχει αργία ή αλλάζει η χρήση του κάθε χώρου. Στην Αθήνα υπάρχουν κτήρια. Χρειάζεται η βούληση και η απόφαση να αξιοποιηθούν.
2. Να προχωρήσει σε διάθεση χώρων για δημιουργία νεανικών στεκιών. Η καταπολέμηση της προβληματικής χρήσης ξεκινάει από την πρόληψη. Οι δομές πρόληψης που λειτουργούν στην Αθήνα σίγουρα χρειάζονται κι άλλους χώρους για την ανάπτυξη των δράσεών τους. Στις περιοχές που κερδίζει έδαφος η ξενοφοβία, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, χρειάζονται χώροι για δημιουργική απασχόληση των νέων που δεν έχουν τίποτα καλύτερο να κάνουν από το να γυρνάνε άσκοπα σε άχαρες και σκοτεινές γειτονιές.
3. Επίσης, να διατεθούν χώροι φιλοξενίας για μέλη των κοινωνικών επανεντάξεων προγραμμάτων απεξάρτησης. Οι άνθρωποι αυτοί, αφού τελειώνουν μια μακριά και δύσκολη περίοδο θεραπείας, έρχονται να επανενταχθούν στην Ελλάδα των μνημονίων και της ανεργίας, υπό τις πιο αντίξοες συνθήκες. Οι χώροι που διαθέτουν τα προγράμματα για φιλοξενία, μέχρι να βρουν δουλειά και να προχωρήσουν στη ζωή τους, θα φαίνονται όλο και λιγότεροι, λόγω της αύξησης παραμονής εκεί που προκαλείται από την ανεργία. Ο δήμος, σε συνεργασία με τα προγράμματα, θα μπορούσε να αναλάβει την αξιοποίηση κτηρίων με αυτόν τον σκοπό. Η αύξηση των δομών φιλοξενίας είναι ιδιαίτερα σημαντική για ανθρώπους καθαρούς, που η ανεργία έρχεται σαν μια από τις μεγαλύτερες απειλές για υποτροπή.
4. Ακόμη, για την ανεργία, ο δήμος θα μπορούσε να αναπτύξει κοινωνικούς συνεταιρισμούς, με συγκεκριμένο στόχο την απασχόληση επανεντασσόμενων μελών θεραπευτικών προγραμμάτων.
5. Ο δήμος πρέπει να έρθει κοντά στα προγράμματα που λειτουργούν στην Αθήνα και να γνωρίσει την λειτουργία και τους ανθρώπους τους. Να διευκολύνει το έργο των Κέντρων Πρόληψης με την ενίσχυση των παρεμβάσεων μέσα στην κοινότητα. Να σταθεί δίπλα στους street workers και σε όλες τις δομές μείωσης βλάβης. Να υποστηρίξει τα δημοτικά ιατρεία, αλλά και να σχεδιάσει, μαζί με τους οργανισμούς, προγράμματα ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης σε θέματα ουσιοεξάρτησης όλων των επαγγελματιών που έρχονται σε επαφή με τους χρήστες. Στον ΟΚΑΝΑ και στο ΚΕΘΕΑ εργάζονται εξειδικευμένοι γιατροί για τα προβλήματα υγείας των χρηστών που θα μπορούσαν να βοηθήσουν σ’ αυτήν την κατεύθυνση, ιδιαίτερα για την ενημέρωση γιατρών των δημοτικών ιατρείων.

Όλα τα παραπάνω είναι εφικτά μόνον αν πάψουμε να αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα της χρήσης και κατάχρησης ουσιών με την λογική της καταστολής και των επιχειρήσεων «σκούπα». Η πόλη αυτή, εδώ και πολλά χρόνια, έχει υποστεί αυτές τις πρακτικές με την συναίνεση ή/και την σιωπηρή αποδοχή των δημοτικών της αρχών.

Η Αθήνα έχει ανάγκη και μπορεί να γίνει πραγματικά μια ανοιχτή πόλη με αναπτυγμένα τοπικά δίκτυα ανάπλασης της χαμένης κοινωνικότητας. Για να υπερβούμε τον φόβο που μας πουλάνε καθημερινά οι πολιτικές των μνημονίων, της κατάργησης του κοινωνικού κράτους και του νεοφιλελεύθερου δόγματος «κοίτα τον εαυτό σου και άσε τους άλλους».

Σας ευχαριστώ.