Γραφείο Ανοιχτής Πόλης Συνέντευξη του Κώστα Ζαχαριάδη στην LIFO:
— Ξεκινήσατε την προεκλογική σας καμπάνια μάλλον ως αουτσάιντερ. Πιστεύετε ότι η αλλαγή ηγεσίας στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., στον οποίο πρόσκειται η «Ανοιχτή Πόλη», και η υψηλή δημοτικότητα του νέου προέδρου, Στέφανου Κασσελάκη, ο οποίος μάλιστα παρέστη στην παρουσίαση του ψηφοδελτίου της παράταξής σας, «αβαντάρει» και τη δική σας υποψηφιότητα;
Καταρχάς οι έννοιες των φαβορί και των αουτσάιντερ είναι για να ανατρέπονται. Όσο μας αφορά, πιστεύω ότι είμαστε η μόνη ισχυρή εναλλακτική πρόταση απέναντι στην αποτυχημένη διοίκηση του κ. Μπακογιάννη. Τα κόμματα, τώρα, που στηρίζουν τους αυτοδιοικητικούς μηχανισμούς έχουν βεβαίως σημασία, και προσωπικά, εκτός από τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., έχω τη στήριξη των Οικολόγων Πράσινων και του Πράσινου Δικτύου, δεν βλέπω όμως τη «μάχη» για τον δήμο Αθηναίων ως κομματική αναμέτρηση. Αν εκλεγώ, δεν θα θεωρήσω ότι κέρδισε το κόμμα μου αλλά ότι κέρδισαν ο λόγος, το πρόγραμμα, οι άνθρωποι, οι αρχές και οι αξίες μας. Θέλω να δημιουργηθεί ένα κίνημα όλων των δημοκρατικών πολιτών για την Αθήνα.
— Όταν ανακοινώθηκε η υποψηφιότητά σας, ακούστηκαν διάφορα απαξιωτικά περί «παιδιού του κομματικού σωλήνα» που δεν γνωρίζει τις ανάγκες της πόλης. Κακή εντύπωση έκανε επίσης ένα tweet από παιχνίδι του ΠΑΟ στη Λεωφόρο, όπου μιλούσατε για «ένα ήσυχο απόγευμα» την επομένη του θανάσιμου τραυματισμού του Μιχάλη Κατσούρη στη Ν. Φιλαδέλφεια από χούλιγκαν.
Έκανα λάθος γιατί μίλησα για το αθλητικό γεγονός, ενώ το έγκλημα ήταν δίπλα μας. Συγκλονίστηκα που ένας νέος άνθρωπος δολοφονήθηκε έξω από έναν αθλητικό χώρο, κι εδώ υπάρχουν σοβαρές ευθύνες των αρχών, οι οποίες ακόμα δεν έχουν καταλογιστεί. Πάντως, όλοι γνωρίζουμε τα προβλήματα της Αθήνας, στις λύσεις διαφωνούμε.
— Στο πρόγραμμά σας κάνετε λόγο για γενναίες, ουσιαστικές και ολιστικές παρεμβάσεις. Ποιες εκτιμάτε ότι είναι οι πρώτες που έχει ανάγκη αυτή η πόλη;
Το πρώτο και σημαντικότερο είναι η λειτουργία της πόλης. Τα προβλήματα, τώρα, ιεραρχούνται ανάλογα με τη σκοπιά κάθε πολίτη. Ένας ανάπηρος, για παράδειγμα, μπορεί να νιώθει «ελεύθερος πολιορκημένος» γιατί το να κυκλοφορήσει έξω, σε αυτά τα πεζοδρόμια, απαιτεί συχνά υπεράνθρωπες δεξιότητες. Ένα νεαρό παιδί που δεν έχει χώρο να παίξει, να τρέξει, να αθληθεί, να ψυχαγωγηθεί, γιατί εκτός από το πράσινο σπανίζουν και οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι, νιώθει σαν θηρίο στο κλουβί. Ένας παππούς ή μια γιαγιά που δυσκολεύονται να κάνουν έναν απλό περίπατο νιώθουν να τους αφαιρούν το δικαίωμα στην ελεύθερη μετακίνηση.
Ένα πρώτο, λοιπόν, μεγάλο πρόβλημα της Αθήνας συγκριτικά με άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι ότι βγαίνεις από το σπίτι σου και εξαιτίας ακριβώς της ανυπαρξίας ή της απαράδεκτης κατάστασης πολλών πεζοδρομίων ή της κατάληψής τους από τραπεζοκαθίσματα, παράνομα σταθμευμένα οχήματα κ.λπ., κινδυνεύεις ανά πάσα στιγμή να πάθεις ατύχημα, ακόμα κι αν είσαι νέος, γυμνασμένος και αρτιμελής! Το πρόβλημα αυτό σχετίζεται με την ανυπαρξία κανόνων, ελέγχων αλλά και συνείδησης – χρειαζόμαστε, ξέρετε, καταρχάς μια πόλη που να σέβεται τον δημότη καθώς κι έναν δημότη που να σέβεται με τη σειρά του την πόλη και τους συμπολίτες του. Είναι αδιανόητο, ας πούμε, το διπλοπαρκάρισμα στη Φορμίωνος, τη Σπύρου Μερκούρη, τη Σόλωνος, την Πανόρμου και άλλες κεντρικές αρτηρίες που όταν μπλοκάρουν κάνουν την κίνηση αφόρητη. Δεν είναι, έπειτα, ανεκτό να βγαίνει ο δήμαρχος της πόλης και να λέει ότι χρειάζεται ένα κίνημα πολιτών να πιέσει για μια δική του αρμοδιότητα, όπως είναι αυτή των τραπεζοκαθισμάτων.
Κάτι ακόμα με τεράστια σημασία είναι η προετοιμασία της πόλης και των υποδομών της για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης. Είδαμε όλοι τι συνέβη πρόσφατα σε Βόλο και Λάρισα. Πόσο έτοιμη είναι η Αθήνα να αντιμετωπίσει ακραία καιρικά φαινόμενα; Υπάρχουν υποδομές ηλικίας 30-50 χρόνων, όπως αγωγοί και φρεάτια, που δεν ανταποκρίνονται καθόλου στα σημερινά οικιστικά, πληθυσμιακά και κλιματικά δεδομένα, αλλά και πολύ πιο σύγχρονες εξίσου ανεπαρκείς, υπάρχουν επίσης υποδομές προχειροφτιαγμένες, είτε ασυντήρητες.
Ένα τρίτο ζήτημα αιχμής είναι η ασφάλεια, ένα μείζον ατομικό και κοινωνικό δικαίωμα, που σχετίζεται άμεσα με αυτό της ελευθερίας. Ελεύθερος πολίτης είναι ο πολίτης που νιώθει ασφαλής, ανεξάρτητα από την κοινωνική θέση, το φύλο, την καταγωγή, το θρήσκευμα ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό του, και τη δικαιωματική ατζέντα δεν θα την εκχωρήσουμε ποτέ στους ακροδεξιούς και τους φασίστες ώστε να την επικαλούνται ως άλλοθι, ιδίως σε μη προνομιούχες γειτονιές.
— Πώς όμως, πρακτικά, μπορεί να γίνει αυτό το τελευταίο;
Κατά πρώτον με την αναβάθμιση και την ενίσχυση της δημοτικής αστυνομίας. Επειδή όμως αυτή αδυνατεί να αντιμετωπίσει μόνη της τα οργανωμένα εγκληματικά κυκλώματα και συμφέροντα, χρειάζεται ισχυρή πολιτική βούληση και συνέργεια με τις υπηρεσίες της κεντρικής διοίκησης. Έπειτα, ξέρετε, τον πολίτη δεν τον ενδιαφέρει ποιανού αρμοδιότητα είναι τι, τον ενδιαφέρει να νιώθει ασφαλής όταν κυκλοφορεί στην πόλη του. Διαφορετικά δημιουργείται πρόβλημα όχι μόνο στην καθημερινότητα του πολίτη αλλά και στην ίδια τη λειτουργία της δημοκρατίας.
— Αναφερθήκατε πριν στην έλλειψη πρασίνου σε μια πόλη που σύμφωνα με τα στοιχεία πολλών διεθνών οργανισμών έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά πρασίνου ανά κάτοικο ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Το σχέδιο του απερχόμενου δημάρχου για το πράσινο της πόλης ήταν εντυπωσιακά ελλιπές και φάνηκε στη θητεία του. Τα «πάρκα τσέπης» φαίνονταν ωραία ιδέα, όμως στην εφαρμογή τα 75.000 δέντρα που υποσχόταν ότι θα φυτέψει στις προγραμματικές του δηλώσεις το ’19 στην πραγματικότητα ήταν 5.000, σύμφωνα με τα στοιχεία των αρμόδιων δημοτικών υπηρεσιών – σε αυτά, μάλιστα, συμπεριλαμβάνονται εκείνα που έκοψε και αντικατέστησε. Με τον ρυθμό αυτό, για να τηρήσει την τότε υπόσχεσή του θα χρειαστεί 16 θητείες! Εμείς λέμε ενοποίηση των χώρων πρασίνου όπου υπάρχουν. Μικρές απαλλοτριώσεις σε κάθε γειτονιά, ψηφιοποίηση και έλεγχος των ελεύθερων χώρων και των χώρων πρασίνου. Σχεδιασμός δεκαετίας με στρατηγική και αξιολόγηση των αποτελεσμάτων.
— Τι συγκεκριμένες πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να αναληφθούν;
Χρειάζεται καταρχάς οι υπάρχοντες επτά μεσαίοι χώροι πρασίνου να ενωθούν μεταξύ τους ώστε να υπάρξουν «διάδρομοι αερισμού» και πράσινες λεωφόροι μέσα στην πόλη. Αυτό καθίσταται ακόμα πιο επιτακτικό ύστερα από τις μεγάλες δασικές πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων στην Πάρνηθα και την Πεντέλη, που υποβάθμισαν την ποιότητα ζωής σε όλο το λεκανοπέδιο. Χρειάζεται επίσης να προχωρήσουν οι απαλλοτριώσεις, να αξιοποιηθεί το όποιο ανενεργό κτιριακό απόθεμα υπάρχει, με τη δημιουργία, για παράδειγμα, hub για νέους επιχειρηματίες –ο κ. Καμίνης είχε ξεκινήσει μια φιλότιμη προσπάθεια σχετικά, εγκαταλείφθηκε όμως από τον διάδοχό του– αλλά και να μας δοθεί η δυνατότητα να γκρεμίσουμε ώστε να απελευθερώσουμε χώρο, να φύγει το τσιμέντο και να δημιουργηθεί επιπλέον πράσινο. Ο κ. Μπακογιάννης αρκέστηκε σε έργα βιτρίνας και βάλθηκε να μεγεθύνει τα ήδη μεγάλα πεζοδρόμια της Πανεπιστημίου. Καλά είναι τα μεγάλα πεζοδρόμια, οι φοίνικες που μαράθηκαν και τα απότιστα πλατάνια, τα καημένα, αλλά αυτό είναι τελικά ακριβώς το αντίθετο του στρατηγικού σχεδιασμού.
— Ένα από αυτά τα κοινά προβλήματα είναι σίγουρα η υπερτροφική ανάπτυξη του Airbnb, που έχει εκτοξεύσει και τα νοίκια στη στρατόσφαιρα.
Χαιρόμαστε, νομίζω, όλοι που υπάρχει τουρισμός και τον θέλουμε. Η εγκατάλειψη όμως της πόλης και η μετατροπή της σε άναρχη ζώνη τουριστικής επέκτασης αλλοιώνει τον χαρακτήρα και διαλύει τον ιστό της, την ίδια την ιστορική της μνήμη. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις κάνουν απαγορευτική την αναζήτηση κατοικίας ή επαγγελματικής στέγης, «διώχνοντας» κατοίκους και επαγγελματίες που δεν σχετίζονται με τον τουρισμό, την ίδια την πραγματική ζωή δηλαδή. Χρειάζονται λοιπόν κι εδώ κανόνες και όρια. Ας παραδειγματιστούμε από τα μοντέλα του Πόρτο, της Βαρκελώνης, του Λονδίνου, του Βερολίνου, από το ακόμα αυστηρότερο της Νέας Υόρκης.
— Μήπως πρέπει ταυτόχρονα να ξαναδούμε το θέμα της δημοτικής στέγης, που σε άλλες μητροπόλεις έχει μεγάλη εφαρμογή;
Βεβαίως, και προς αυτό χρειάζεται αρχικά, όπως είπαμε, μια καταγραφή του αξιοποιήσιμου οικιστικού αποθέματος του δήμου, καθώς επίσης συνέργεια με την κεντρική διοίκηση ώστε να δρομολογήσουμε την παροχή φτηνής στέγης σε νέους ανθρώπους, φοιτητές και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες.
— Ένα άλλο θέμα που πρέπει οπωσδήποτε να δούμε είναι αυτό των σκουπιδιών. Είναι κοινή διαπίστωση ότι η Αθήνα βρομάει.
Έχετε δίκιο. Υπάρχουν μαύρες τρύπες βρομιάς παντού, σε όλες τις γειτονιές, σε όλους τους δημοτικούς χώρους. Χρειάζεται αναδιοργάνωση όλων των υπηρεσιών καθαριότητας και αξιολόγηση όλων των δράσεων με δείκτες προσδιορισμένης αποδοτικότητας για να μάθουμε επιτέλους τι πρέπει να αλλάξει και τι κόστος έχει η κάθε ενέργεια. Καθαρή πόλη σημαίνει οργανωμένη πόλη.
— Οι άστεγοι και οι χρήστες εξαρτησιογόνων ουσιών που παρεπιδημούν σε διάφορα σημεία του κέντρου;
Είναι ένα δράμα που εκτυλίσσεται κυριολεκτικά μπροστά μας, το οποίο η παρούσα δημοτική αρχή προσπαθεί να κρύψει για άλλη μια φορά κάτω από το χαλί. Ο κ. Μπακογιάννης δεν λέει αλήθεια ότι το πρόβλημα έχει περιοριστεί – τον καλώ να πάμε μαζί ένα σούρουπο στη Νομική Σχολή, στο Εθνικό Θέατρο, στο Μεταξουργείο, στην «πίσω αυλή» της Αθήνας κάτω από την Ομόνοια. Οι πιάτσες αλλάζουν, το πρόβλημα παραμένει. Άμεση λύση δεν υπάρχει, πρέπει και μπορεί να υπάρξει όμως ανθρωπιά και αξιοπρέπεια για τους χρήστες και προστασία από τους εμπόρους.
— Κατηγορούν, ξέρετε, συχνά την αριστερά ότι έχει «αλλεργία» στα μεγάλα έργα.
Με συγχωρείτε, αλλά η αριστερά δεν λέει «όχι» στα μεγάλα έργα, λέει «όχι» στην αδιαφάνεια και τη συναλλαγή που πολλές φορές κρύβεται πίσω από τη βιτρίνα των μεγάλων έργων. Να σας πω ένα παράδειγμα που το θεωρώ μεγάλο κίνδυνο για την Αθήνα. Μέσα στην πανδημία, τον Μάρτιο του 2021, βγαίνει ο κ. Μητσοτάκης, αποφασίζει και ανακοινώνει τη δημιουργία «κυβερνητικού πάρκου» στις παλιές εγκαταστάσεις της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό, με τη μεταφορά εννέα μεγάλων υπουργείων και επιπλέον δημόσιων υπηρεσιών! Μάλιστα, ο κ. Παπαθανάσης μάς ενημερώνει ότι αυτό το σχέδιο είχε μελετηθεί πριν βγει κυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία! Ποιος το σχεδίασε και με ποιες μελέτες, με ποιους διαβουλεύτηκε, ποιος έψαξε εναλλακτικά σημεία; Ποιες επιπτώσεις θα έχει στο κέντρο της Αθήνας; Τι θα γίνουν τα κτίρια που θα μείνουν εδώ; Ποιος έκανε τις συγκοινωνιακές μελέτες και για πόσο χρόνο; Τι προβλέπεται από το Ρυθμιστικό Σχέδιο της Αθήνας; Πόσο θα κοστίσει; Τι λένε οι έμποροι του κέντρου; Οι επαγγελματίες; Οι επιστήμονες; Θα δημιουργήσει ένα λειτουργικό, συγκοινωνιακό και οπτικό φράγμα στον αστικό ιστό από τα νότια προάστια προς το κέντρο της Αθήνας, με δεκαώροφα κτίρια. Είναι ο απόλυτος παραλογισμός, μια «υπουργειούπολη» τρία χιλιόμετρα από το κέντρο, με επιπτώσεις σε ολόκληρη τη μητροπολιτική περιοχή. Είναι μία ακόμη μεγάλη πρόκληση για την Αθήνα. Καλούμε όλους τους επαγγελματίες και τους πολίτες να συμπαραταχθούν μαζί μας.
— Η κατάσταση στην πλατεία Εξαρχείων, με τις λαμαρίνες του μετρό και τις εργασίες που έχει «φρενάρει» το ΣτΕ, και στον λόφο του Στρέφη, ο οποίος έχει μετατραπεί σε «απαγορευμένη ζώνη» με πρόσχημα μια αμφιλεγόμενη ανάπλαση, σας προβληματίζει;
Δεν με προβληματίζει απλώς, με εξοργίζει. Λέμε «ναι» στην πλατεία, λέμε «ναι» και στο μετρό. Όταν όμως δύο μεγάλα ζητούμενα της Αθήνας είναι ακριβώς το πράσινο και οι ελεύθεροι χώροι, δεν είναι δυνατό η αναγκαία δημιουργία σταθμού μετρό στην περιοχή να αναστέλλει τη λειτουργία μιας πλατείας και μάλιστα σε τόσο πυκνοδομημένη περιοχή. Όπως έχουν δείξει τεχνικές μελέτες, υπάρχει δυνατότητα να γίνει ο σταθμός του μετρό στην Τοσίτσα, το να κατασκευαστεί ντε και καλά στην πλατεία Εξαρχείων είναι μια ιδεοληψία για προφανείς λόγους. Ο λόφος του Στρέφη, τώρα, αντί να έχει αναδειχθεί και αναβαθμιστεί, όπως θα όφειλε, παραμένει πράγματι μια τετραετία τώρα αποκλεισμένος για τους Αθηναίους και γίνονται αναπλάσεις με μελέτες ιδιωτικής εταιρείας και χορηγίες της ίδιας. Για ποιον; Με ποια χαρακτηριστικά; Πώς εντάσσεται η λειτουργία του στον ευρύτερο αστικό ιστό; Ο λόφος Στρέφη, άλλο ένα «παιχνίδι» σκοπιμότητας στα χέρια του κ. Μπακογιάννη.
